1. Công dụng của lá dâu
Lá dâu là một vị thuốc được dùng nhiều trong Đông y với tên gọi tang diệp.
Lá dâu có vị ngọt, đắng, tính hàn, quy kinh phế, can, có tác dụng sơ tán phong nhiệt, thanh phế nhuận táo, lương huyết minh mục. Đông y thường dùng lá dâu trong điều trị các chứng cảm mạo phong nhiệt, ho khan do phế nhiệt, đau đầu chóng mặt, mắt đỏ, hoa mắt, mờ mắt.
Nhiều nghiên cứu hiện đại cũng chứng minh tác dụng của lá dâu đối với sức khỏe như chứa hoạt chất polysaccharide, flavonoid, alkaloid, đặc biệt là DNJ – một thành phần vô cùng nổi bật của lá dâu, các chất béo thực vật, GABA, polyphenol, acid amin, acid hữu cơ, chất xơ, nhiều vitamin và khoáng chất thiết yếu.
Các thành phần này của lá dâu có tác dụng giúp điều hòa đường huyết, kiểm soát mỡ máu và béo phì, hạ huyết áp, bảo vệ tim mạch, bảo vệ thần kinh, chống lo lắng, chống oxy hóa, chống viêm, kháng viêm, kháng khuẩn, kháng virus, nâng cao miễn dịch.
Một số nghiên cứu gần đây còn gợi mở thêm lợi ích tiềm năng của lá dâu như khả năng chống lại các tế bào ung thư gan, ung thư cổ tử cung, bảo vệ tế bào gan khỏi hư hại và giảm viêm gan…
Lá dâu, còn gọi là tang diệp chứa nhiều đặc tính tốt cho sức khỏe.
2. Vì sao lá dâu lại đặc biệt tốt cho sức khỏe vào mùa thu?
Hiện nay, thời tiết đã ngả dần sang mùa thu. Theo ngũ hành, mùa thu là mùa thuộc khí táo, hành kim. Chính vì vậy đặc trưng của mùa thu là sự khô táo. Trong cơ thể người, tạng phế lại ứng với hành kim nên khí táo của mùa thu dễ ảnh hưởng đến tạng phế nhất. Phế lại chủ hô hấp và chủ bì mao, vì vậy bệnh lý đường hô hấp và các bệnh lý ngoài da vào mùa thu dễ trở nên nặng hơn.
Vào mùa thu, thời tiết khô táo, da thiếu độ ẩm cần thiết, rất nhiều người sẽ có cảm giác khó chịu, làn da trở nên nhạy cảm hơn, da dễ khô, nứt nẻ, lão hóa. Một số chứng bệnh ngoài da như viêm da cơ địa, nấm ngoài da, vảy nến… cũng dễ trở nặng.
Mùa thu cũng là mùa dễ bị các chứng ngoại cảm. Các chứng này thường khởi đầu bằng các triệu chứng ngoại cảm như nghẹt mũi, chảy nước mũi, đau họng, ho. Sau vài ngày, các triệu chứng khác dần thuyên giảm, nhưng cơn ho vẫn kéo dài không dứt.
Chứng ho mùa thu này khiến người mắc phải mỗi khi nói chuyện, ngửi mùi lạ hoặc hít phải không khí khô, quá lạnh hay quá nóng là lại cảm thấy ngứa họng rồi ho, có thể kéo dài vài tuần thậm chí vài tháng. Nguyên nhân chủ yếu là do thu táo (khí khô hanh mùa thu) gây tổn thương phế. Ngoài ra, mùa thu với khí táo cũng dễ dẫn đến một số chứng bệnh khác như khô mắt, hoa mắt, chóng mặt, tăng huyết áp, táo bón, chảy máu cam…
Người xưa cho rằng, lá dâu không rụng sau khi gặp sương đã hấp thu đầy đủ “kim khí” của mùa thu (theo thuyết Ngũ hành, mùa thu và tạng phế đều thuộc hành Kim), nên rất tốt để chữa bệnh về phế. Với các tác dụng sơ tán phong nhiệt, thanh phế nhuận táo, đây chính là vị thuốc tuyệt vời mà thiên nhiên đã tạo ra giúp phòng vào điều trị các bệnh do khí táo mùa thu gây ra.
3. Một số công thức trà lá dâu
3.1 Trà lá dâu, mạch môn, tỳ bà diệp
Thành phần: Lá dâu 10g, mạch môn 10g, tỳ bà diệp 10g (dùng loại đã bỏ lông, tẩm mật).
Cách làm: Sắc các nguyên liệu với 600ml nước, đun lửa nhỏ còn khoảng 300ml, chia làm 2 lần uống trong ngày hoặc dùng thay trà thường.
Tác dụng: Đây là bài trà có công dụng dưỡng âm thanh phế, nhuận táo chỉ khái, đặc biệt hữu ích với người hay ho khan, họng khô, ngực tức nhẹ vào mùa thu.
3.2 Trà lá dâu, kỷ tử, cúc hoa
Thành phần: Lá dâu 5g, kỷ tử 15g, cúc hoa 10g.
Cách làm: Các vị thuốc cho vào nước sôi hãm, đậy nắp kín trong 5 phút là có thể dùng. Người khí hư có thể thêm 15g hoàng kỳ để tăng hiệu quả bổ khí.
Tác dụng: Loại trà này có công dụng dưỡng can, sáng mắt, thanh nhiệt, lợi yết hầu, giúp giảm hiệu quả các triệu chứng thường gặp vào mùa thu như khô mắt, hoa mắt, chóng mặt.
Trà lá dâu kết hợp với kỷ tử, cúc hoa sẽ giúp dưỡng can, sáng mắt, thanh nhiệt.
3.3 Trà lá dâu, bách hợp, lê
Thành phần: Lá dâu 10g, bách hợp 10g, lê 1 quả (gọt vỏ, bỏ lõi, thái miếng).
Cách làm: Tất cả nguyên liệu cho vào nồi, thêm khoảng 500ml nước, đun nhỏ lửa trong 15–20 phút, uống khi còn ấm.
Tác dụng: Phương trà này có tác dụng nhuận phế chỉ khái, thanh nhiệt sinh tân, rất thích hợp cho người bị ho khan, khô họng, khô mũi, khát nhẹ do thời tiết thu táo.
4. Một số lưu ý khi sử dụng lá dâu
Lá dâu có tính hàn, vị ngọt đắng, có tác dụng thanh phế, tán phong nhiệt, nhuận táo. Tuy nhiên, người có tỳ vị hư hàn (thể hàn, dễ lạnh bụng, tiêu hóa kém) không nên dùng nhiều; nếu dùng lâu dài có thể gây lạnh, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
Lá dâu còn có khả năng giảm đường huyết và huyết áp, do đó người đang dùng thuốc điều trị đái tháo đường hoặc cao huyết áp cần theo dõi sát khi sử dụng.
Phụ nữ mang thai nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi dùng. Không nên dùng lá dâu cho phụ nữ đang cho con bú.
