Theo thống kê từ Bộ Y tế, tỷ lệ trẻ dậy thì sớm tại Việt Nam đang có xu hướng gia tăng rõ rệt, đặc biệt tại các thành phố lớn.

Theo số liệu thống kê tại Bệnh viện Nhi trung ương, trẻ dậy thì sớm được ghi tăng dần qua các năm. Giai đoạn từ năm 2018 – 2021 có khoảng gần 700 trẻ dậy thì sớm, giai đoạn 2021 – 2024 tăng gần gấp đôi với 1.200 trẻ.

Một báo cáo từ Sở Y tế TP.HCM năm 2023 cho thấy, số ca trẻ đến khám vì nghi ngờ dậy thì sớm tăng gần 30% so với năm trước, trong đó bé gái chiếm đến 80% tổng số ca.

Không đơn thuần là sự thay đổi về hình thể, dậy thì sớm còn kéo theo nhiều hệ lụy lâu dài. Trẻ có thể bị đóng sụn tăng trưởng sớm, dẫn đến chiều cao khi trưởng thành thấp hơn nhiều so với tiềm năng di truyền. Đồng thời, những biến chuyển nội tiết quá nhanh khiến trẻ dễ rơi vào trạng thái lo âu, tự ti, thậm chí bị cô lập trong môi trường học đường do không đồng điệu với bạn bè cùng trang lứa. Đặc biệt ở bé gái, dậy thì sớm có thể dẫn đến rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản về sau nếu không được theo dõi và can thiệp kịp thời. Đồng đây là nguyên nhân khiến trẻ có thể bị lạm dụng tình dục, mang thai ngoài ý muốn.

Theo các chuyên gia, bên cạnh yếu tố di truyền, các thói quen ăn uống hiện đại như tiêu thụ đồ ăn nhanh, uống nước ngọt có gas, sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc… là nguyên nhân trực tiếp khiến trẻ béo phì và dậy thì sớm.

Các nhóm thực phẩm được các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo cần hạn chế đối với trẻ em

Nước ngọt có ga và nước tăng lực chứa hàm lượng đường cao và caffein, kích thích tuyến thượng thận tiết hormone, làm rối loạn chuyển hóa và có thể đẩy nhanh quá trình dậy thì.

Gà rán, khoai tây chiên, xúc xích… chứa nhiều chất béo bão hòa và năng lượng rỗng. Khi tích tụ trong cơ thể, chúng làm tăng mỡ nội tạng – yếu tố kích hoạt sớm nội tiết sinh dục.

Snack, bánh kẹo, thạch, nước trái cây đóng chai thường chứa chất bảo quản, phẩm màu tổng hợp và đường nhân tạo có thể ảnh hưởng xấu đến sự phát triển nội tiết.

Một số sản phẩm trên thị trường quảng cáo giúp tăng chiều cao hoặc trí tuệ nhưng lại chứa các thành phần kích thích hormone. Dùng không đúng chỉ định dễ dẫn tới hậu quả nghiêm trọng.

Dù tốt cho sức khỏe, nhưng trong đậu nành chứa phytoestrogen – chất tương tự estrogen nữ. Nếu tiêu thụ nhiều trong thời gian dài, có thể ảnh hưởng đến chu kỳ dậy thì ở trẻ gái.

Những lưu ý trong chế độ ăn uống cho trẻ

Để phòng ngừa nguy cơ dậy thì sớm, phụ huynh cần lưu ý:

– Hạn chế thức ăn chế biến sẵn, đặc biệt các loại chiên rán, nhiều đường, chất béo.

– Tăng cường rau xanh, trái cây tươi, thực phẩm nguyên chất như cá, trứng, đậu phụ, ngũ cốc thô.

– Không tùy tiện cho trẻ uống thực phẩm chức năng tăng chiều cao, tăng cân nếu không có chỉ định từ bác sĩ.

– Lựa chọn nguồn thực phẩm sạch, có truy xuất nguồn gốc; ưu tiên thực phẩm đúng mùa vụ.

– Khuyến khích trẻ vận động thể chất hàng ngày, duy trì cân nặng hợp lý để không làm thay đổi nội tiết tố sinh dục sớm.

Dậy thì sớm là hệ quả từ nhiều yếu tố, nhưng dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng hàng đầu. Bằng cách điều chỉnh chế độ ăn và lựa chọn thực phẩm một cách thông minh, các bậc phụ huynh hoàn toàn có thể góp phần định hướng sự phát triển bình thường và lành mạnh của trẻ.

Bên cạnh đó, các bậc phụ huynh nên quan tâm tới con mình hơn bằng cách thường xuyên tâm sự với trẻ và đưa ra các lời khuyên phù hợp, chú ý tới sự thay đổi tâm lý của con để kịp thời phòng tránh các tác hại do việc dậy thì sớm gây ra.

Đồng thời, khi phát hiện trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm, phụ huynh nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế uy tín để được kiểm tra và điều trị kịp thời.