Ba bệnh nhân cùng xã nhập viện vì viêm màng não do ký sinh trùng

Bệnh nhân thứ nhất, ông Q.V.T (51 tuổi), từng điều trị giun đũa chó/mèo tại tuyến dưới suốt 14 ngày nhưng không cải thiện. Nhập viện tại Khoa Nhiễm khuẩn tổng hợp, ông có biểu hiện đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, không ngứa ngoài da – điều hiếm gặp trong các ca nhiễm ký sinh trùng. Tiền sử cho thấy ông có thói quen ăn gỏi cá sống. Xét nghiệm dịch não tủy cho kết quả dương tính với giun lươn và giun đũa chó/mèo. Bệnh nhân được chẩn đoán viêm màng não tăng bạch cầu ái toan do ký sinh trùng.

Bệnh nhân thứ hai, bà B.T.Q (46 tuổi), cũng sống tại Phú Thọ. Sau ba tuần điều trị tại bệnh viện tỉnh không cải thiện, bà được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Xét nghiệm dịch não tủy cho kết quả dương tính với giun đũa chó/mèo, kèm theo biểu hiện rõ rệt của viêm màng não do ký sinh trùng.

Bệnh nhân thứ ba, ông N.V.L (80 tuổi), cũng từ địa phương trên, được chẩn đoán viêm màng não do nhiễm giun đũa chó/mèo sau khi xét nghiệm dịch não tủy.

Nguyên nhân gây bệnh

Các loại ký sinh trùng liên quan đến viêm màng não gồm: giun mạch, giun đầu gai, sán máng, nang sán heo, giun đũa chó/mèo, sán lá phổi… Ở vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, mưa nhiều, ký sinh trùng dễ phát triển và lây lan.

Con đường lây nhiễm phổ biến gồm:

• Qua đường tiêu hóa: Do ăn thực phẩm (thịt, cá, rau…) chưa nấu chín kỹ hoặc uống nước chưa đun sôi. Một số loại ký sinh trùng lây qua đường tiêu hóa gồm: giun móc, giun đũa, sán dây, amíp bệnh lỵ…
• Qua da: Một số ký sinh trùng như ve, bọ chét, chí, rận có thể xâm nhập qua da. Các loài như giun kim, sán máng, ấu trùng muỗi cũng có thể xâm nhập qua da người.
• Qua động vật: Như giun đũa chó/mèo có thể truyền sang người khi tiếp xúc, ôm ấp thú nuôi nhiễm bệnh.

Triệu chứng của viêm màng não do ký sinh trùng

Triệu chứng thường gặp:

• Sốt, đau đầu (thường đau vùng trán, chẩm, hai bên thái dương, đau về đêm, không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường).
• Buồn nôn, nôn ói, đau cổ gáy, dị cảm tay chân.
• Nhìn đôi, giảm thị lực, yếu tay chân. 
• Trường hợp nặng: hôn mê, co giật, tử vong.
• Triệu chứng đặc hiệu với giun đầu gai là nổi mẩn da do ấu trùng di chuyển dưới da.

Chẩn đoán bệnh

Chẩn đoán dựa trên:

• Triệu chứng lâm sàng dịch tễ, tiền sử tiếp xúc yếu tố nguy cơ
• Xét nghiệm dịch não tủy: thấy tăng bạch cầu ái toan, có kháng thể ký sinh trùng
• Xét nghiệm máu: tăng bạch cầu ái toan, huyết thanh học dương tính
• Chẩn đoán hình ảnh: MRI, CT não phát hiện tổn thương màng não và não-tủy.
• Sinh thiết mô (nếu cần): tìm sự hiện diện của ký sinh trùng

Phòng bệnh viêm màng não do ký sinh trùng

Viêm màng não do ký sinh trùng rất nguy hiểm, có thể gây tổn thương não, mắt, gan… nếu không phát hiện kịp thời.

Biện pháp phòng ngừa:

Ăn chín, uống sôi. Tránh ăn gỏi cá, thịt tái, rau sống chưa rửa sạch. Vệ sinh tay sạch sẽ, đặc biệt trước khi ăn và sau khi tiếp xúc thú nuôi. Tẩy giun định kỳ mỗi 6 tháng/lần. Nuôi nhốt chó, mèo hợp vệ sinh, thường xuyên tắm rửa, tẩy giun cho thú cưng…