Bức tranh đáng lo ngại về vi chất dinh dưỡng
Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng trẻ em dưới 5 tuổi tại các vùng dân tộc thiểu số đang thiếu hụt nghiêm trọng các vi chất thiết yếu như vitamin A, sắt, kẽm và i-ốt.
TS.BS Huỳnh Nam Phương – Phòng Quản lý khoa học, Viện Dinh dưỡng, nhấn mạnh: “Trẻ em ở vùng dân tộc thiểu số thường thiếu hụt nghiêm trọng các vi chất thiết yếu. Tình trạng thiếu máu do thiếu sắt rất phổ biến ở trẻ dưới 2 tuổi, trong khi thiếu vitamin A vẫn còn tồn tại với tỷ lệ đáng lo ngại tại nhiều tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên. Hậu quả là trẻ dễ bị suy dinh dưỡng, nhiễm khuẩn và ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển trí tuệ, thể chất”.
Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng trẻ em dưới 5 tuổi tại các vùng dân tộc thiểu số đang thiếu hụt các vi chất thiết yếu như vitamin A, sắt, kẽm và i-ốt.
PGS.TS Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cũng khẳng định: “Tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ em vùng đồng bào dân tộc thiểu số thường diễn ra âm thầm nhưng để lại hậu quả nặng nề. Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến suy dinh dưỡng thấp còi, giảm sức đề kháng và hạn chế khả năng học hỏi của trẻ”.
Những nguyên nhân chính của thực trạng này bao gồm điều kiện sống và vệ sinh kém, tập quán ăn uống đơn điệu và hạn chế về kiến thức chăm sóc trẻ của người lớn.
Nỗ lực can thiệp và những rào cản
Trước thực trạng trên, các chương trình can thiệp dinh dưỡng quốc gia đã được triển khai rộng rãi. Việc bổ sung vitamin A liều cao hai lần mỗi năm cho trẻ từ 6-59 tháng tuổi, hay chương trình bổ sung đa vi chất dạng bột cho trẻ từ 6 tháng tuổi tại các vùng có tỷ lệ suy dinh dưỡng cao, đều đã mang lại hiệu quả tích cực ban đầu.
Tuy nhiên, theo TS.BS Huỳnh Nam Phương, hiệu quả các chương trình còn chưa đồng đều, tính bền vững và bao phủ chưa cao do nhiều yếu tố. Rào cản lớn nhất là nguồn cung vi chất không ổn định, phụ thuộc vào kinh phí chương trình mục tiêu và quy trình mua sắm bất cập. Bên cạnh đó, việc người dân còn thờ ơ, thiếu hiểu biết về vai trò của vi chất, cùng với địa hình cách trở khiến nhiều trẻ không đến được trạm y tế theo đúng lịch, cũng là những khó khăn lớn.
Giải pháp nào để can thiệp hiệu quả và bền vững?
Để khắc phục những tồn tại trên, các chuyên gia cho rằng cần đồng bộ nhiều giải pháp.
• Đẩy mạnh truyền thông: Tăng cường giáo dục dinh dưỡng đến từng hộ gia đình, đặc biệt là những nơi có tỷ lệ suy dinh dưỡng cao.
• Đảm bảo chuỗi cung ứng: Cần có cơ chế đảm bảo nguồn cung vi chất bền vững, tránh đứt đoạn giữa các kỳ phân phối.
• Nâng cao năng lực y tế cơ sở: Tăng cường đào tạo, hỗ trợ y tế tuyến xã để chủ động phát hiện, theo dõi và quản lý trẻ có nguy cơ thiếu vi chất.
• Tích hợp can thiệp: Lồng ghép việc bổ sung vi chất vào các hoạt động y tế sẵn có như tiêm chủng, khám sức khỏe, theo dõi tăng trưởng.
TS.BS Huỳnh Nam Phương nhấn mạnh: “Bổ sung vi chất không chỉ là giải pháp sức khỏe trước mắt mà còn là chiến lược đầu tư lâu dài vào nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số. Một đứa trẻ phát triển toàn diện hôm nay chính là nền tảng cho một cộng đồng khỏe mạnh, bình đẳng và phát triển bền vững trong tương lai.”
Dù còn nhiều khó khăn, nhưng với sự chung tay của các cấp quản lý, ngành y tế và cộng đồng, các chương trình can thiệp dinh dưỡng có thể mở rộng hơn nữa, từng bước thu hẹp khoảng cách về sức khỏe và dinh dưỡng giữa trẻ em miền núi và miền xuôi.
