Xơ vữa động mạch làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, dẫn đến nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não.
Mặc dù thường được coi là vấn đề về tim, xơ vữa động mạch có thể ảnh hưởng đến các động mạch ở bất kỳ vị trí nào trong cơ thể. Tuy nhiên, bệnh có thể được điều trị và phòng ngừa nhờ duy trì lối sống lành mạnh.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ xơ vữa động mạch
Nguyên nhân chính xác của xơ vữa động mạch vẫn chưa được xác định rõ, nhưng nhiều yếu tố nguy cơ đã được ghi nhận có liên quan đến sự hình thành bệnh. Các yếu tố này thường kết hợp với nhau, làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:
- Trên 55 tuổi
- Nam giới (phụ nữ sau giai đoạn tiền mãn kinh có nguy cơ tương đương nam giới)
- Tiền sử gia đình có người bị xơ vữa động mạch
- Hút thuốc lá
- Tăng huyết áp
- Béo phì
- Rối loạn mỡ máu
- Đái tháo đường
- Lối sống ít vận động
- Thường xuyên căng thẳng tâm lý
- Nồng độ axit uric máu cao
- Chế độ ăn nhiều muối, chất béo bão hòa
Xơ vữa động mạch làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, dẫn đến nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não.
Triệu chứng của xơ vữa động mạch
Bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi mảng xơ vữa làm hẹp lòng động mạch ở mức độ đáng kể. Trong nhiều trường hợp, bệnh chỉ được phát hiện tình cờ khi kiểm tra sức khỏe vì lý do khác.
:
- Xơ vữa động mạch não:
Giai đoạn đầu gây thiếu máu não, rối loạn chức năng thần kinh, sau đó xuất hiện các cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA). Nặng hơn có thể dẫn đến đột quỵ thiếu máu cục bộ. Xơ vữa động mạch mắt: Thiếu máu nuôi võng mạc gây rối loạn thị lực, giảm thị lực, thậm chí mù lòa.
- Xơ vữa động mạch cảnh:
Khi hẹp dưới 70% thường không có triệu chứng, nhưng hẹp 70–99% có thể gây ra các triệu chứng thần kinh nghiêm trọng.
- Xơ vữa động mạch mạc treo tràng và thượng vị:
Gây thiếu máu đường ruột, dẫn đến đau dữ dội sau bữa ăn, sụt cân, tiêu chảy, loét, thủng ruột.
- Xơ vữa động mạch thận:
Giai đoạn đầu thường không có triệu chứng, nhưng khi bệnh tiến triển có thể gây tăng huyết áp, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, phù tay chân và dẫn đến suy thận.
- Xơ vữa động mạch vành:
Gây cơn đau thắt ngực, thiếu máu cơ tim cục bộ, nhồi máu cơ tim cấp. Triệu chứng gồm đau thắt ngực, đổ mồ hôi lạnh, chóng mặt, tim đập nhanh, khó thở, buồn nôn.
- Xơ vữa động mạch chủ:
Gây phình hoặc phình bóc tách động mạch chủ. Nếu vỡ, có thể tử vong.
- Xơ vữa động mạch chi dưới:
Gây đau cách hồi, nhức, chuột rút khi đi bộ hoặc leo cầu thang. Giai đoạn nặng có thể dẫn đến hoại tử đầu chi.
Biến chứng của xơ vữa động mạch
Biến chứng phụ thuộc vào vị trí động mạch bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn:
- Bệnh động mạch vành: Có thể gây đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim hoặc suy tim.
- Bệnh động mạch cảnh: Có thể gây cơn thiếu máu não thoáng qua hoặc đột quỵ.
- Bệnh động mạch ngoại vi: Gây rối loạn lưu lượng máu ở tay chân, dễ bị bỏng, tê cóng, nặng có thể dẫn đến hoại tử.
- Chứng phình động mạch: Biến chứng nguy hiểm, có thể xảy ra ở nhiều vị trí trong cơ thể. Nếu phình động mạch vỡ, sẽ gây xuất huyết nội nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.
- Bệnh thận mạn tính: Do hẹp động mạch dẫn đến thận, làm giảm lưu lượng máu giàu oxy đến cơ quan này, cản trở chức năng lọc và loại bỏ chất thải.
Xơ vữa động mạch là tình trạng hình thành mảng bám làm xơ cứng và hẹp lòng động mạch, ảnh hưởng đến các mạch máu ở tim, não, chi, ruột và thận. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật và tử vong trên toàn cầu. Nếu bạn nghi ngờ mình mắc xơ vữa động mạch, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm có thể ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.
