Vi chất dinh dưỡng và vai trò thiết yếu
Vi chất dinh dưỡng, bao gồm nhóm vitamin (A, B, C, D, E…) và các nguyên tố khoáng chất (canxi, sắt, kẽm, iốt…), dù chỉ cần một lượng rất nhỏ nhưng lại vô cùng quan trọng đối với sức khỏe, đặc biệt là ở trẻ em. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, vi chất là thành phần thiết yếu giúp xây dựng các tế bào và mô, tham gia vào hoạt động hô hấp, chuyển hóa, xây dựng hệ miễn dịch và duy trì sự cân bằng nội môi của cơ thể. Thiếu vi chất có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn trí tuệ của trẻ.
Để phòng chống thiếu hụt, cha mẹ cần nắm vững vai trò của từng loại vi chất quan trọng. Vitamin A là chất cần thiết cho sự tăng trưởng, giúp sáng mắt và tăng cường hệ miễn dịch. Khi thiếu vitamin A, trẻ dễ bị quáng gà, khô mắt, thậm chí mù lòa.
Sắt là khoáng chất quan trọng trong quá trình tạo máu, giúp vận chuyển oxy tới não; thiếu sắt làm trẻ dễ bị thiếu máu và chậm phát triển.
Cán bộ y tế khám, tư vấn sức khỏe cho bà mẹ và trẻ em vùng cao.
Kẽm lại là thành phần của hơn 300 enzyme, giúp tăng hấp thu và củng cố hệ miễn dịch; thiếu kẽm khiến trẻ biếng ăn và dễ nhiễm bệnh. Iốt rất cần thiết để tuyến giáp tổng hợp hoóc-môn tăng trưởng, giúp phát triển não bộ. Thiếu iốt ở trẻ dưới 2 tuổi có thể gây tổn thương não nặng nề.
Cuối cùng, vitamin C giúp cơ thể chống oxy hóa và hấp thu sắt, còn Vitamin D và canxi đóng vai trò quyết định trong việc hình thành và phát triển xương, răng.
Giải pháp an toàn và hiệu quả từ chuyên gia
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, nguồn cung cấp vi chất an toàn nhất là từ thực phẩm tự nhiên. Một nghiên cứu cho thấy, khi trẻ được bổ sung đủ kẽm, tỷ lệ bị tiêu chảy giảm 18%, viêm phổi giảm 41% và tỷ lệ tử vong giảm tới 50%. Đây là minh chứng rõ ràng cho vai trò của vi chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, điều tra của Viện Dinh dưỡng Quốc gia chỉ ra rằng, hơn 50% trẻ em Việt Nam từ 6 tháng đến 12 tuổi đang thiếu vi chất nghiêm trọng, cho thấy bữa ăn truyền thống chưa đáp ứng đủ nhu cầu.
Để phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng, các chuyên gia khuyến cáo có ba giải pháp chính. Giải pháp ngắn hạn là bổ sung trực tiếp các chế phẩm vi chất như vitamin A liều cao, viên sắt, dầu iốt. Giải pháp trung hạn là tăng cường vi chất vào thực phẩm phổ biến. Và giải pháp dài hạn, được coi là chủ động và an toàn nhất, chính là đa dạng hóa bữa ăn hằng ngày.
Cha mẹ nên phối hợp nhiều loại thực phẩm từ cả hai nguồn động vật và thực vật. Nguồn động vật như gan, lòng đỏ trứng, thịt đỏ, tôm, cua, sò, hàu… rất giàu sắt, kẽm và vitamin A. Nguồn thực vật như rau, củ, quả có màu vàng, đỏ (cà rốt, bí đỏ, cam) và rau lá xanh thẫm (rau muống, rau ngót) lại dồi dào beta-caroten (tiền chất của vitamin A), sắt và vitamin C. Đặc biệt, vitamin C trong rau củ sẽ giúp cơ thể hấp thu sắt tốt hơn.
Để bổ sung vi chất đầy đủ và đúng cách, cha mẹ cần cho trẻ ăn đa dạng các loại thực phẩm ngay từ khi bắt đầu ăn dặm. Hãy chọn thực phẩm tươi ngon và không chế biến quá kỹ để tránh làm mất vitamin và khoáng chất. Các nhà dinh dưỡng cũng khuyến khích cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu vì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tự nhiên hoàn hảo. Ngoài ra, việc bổ sung bữa ăn phụ bằng các loại trái cây hoặc bánh giàu vi chất cũng là một cách hiệu quả để đảm bảo trẻ phát triển toàn diện.
