Bà mẹ nuôi con cần có chế độ dinh dưỡng tốt

Theo Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế, nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ là chỉ cho trẻ bú mẹ mà không cho ăn, uống thêm bất cứ thức ăn, đồ uống nào khác, kể cả nước trắng, trừ các trường hợp phải uống bổ sung các vitamin, khoáng chất hoặc thuốc (theo chỉ định của bác sĩ). Thời gian nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ là tròn 6 tháng (180 ngày tuổi).

Các yếu tố ảnh hưởng đến tiết sữa mẹ gồm yếu tố hỗ trợ và yếu tố cản trở. Yếu tố hỗ trợ là bà mẹ ăn đủ cả lượng và chất (đủ bốn nhóm thực phẩm, và chọn các thực phẩm bổ dưỡng: giàu đạm, sắt – Axít folic, can xi và các vitamin); Con càng bú nhiều sữa càng ra nhiều; Tinh thần và tâm lý: bà mẹ vui vẻ, hạnh phúc, tin là mình có đủ sữa; Sự gần gũi với con: được ở gần, ngắm nhìn, âu yếm, vuốt ve; Cho con bú về đêm sữa được tạo ra nhiều hơn.

Yếu tố cản trở việc tạo sữa là giấc ngủ của mẹ: mẹ mất ngủ…; Công việc của mẹ như mẹ phải đi làm đồng quá sớm, …; Bà mẹ ăn uống không đầy đủ, thiếu chất; Lo lắng, căng thẳng, không tin là mình có đủ sữa; Bà mẹ đau đớn; Bà mẹ không cho con bú đúng cách; Mẹ con không được ở cạnh nhau; Để vú căng sữa lâu…

Bà mẹ cho con bú nên cần ăn nhiều trái cây tươi và rau quả, đảm bảo bà mẹ ăn ít nhất 5 loại trái cây và rau xanh mỗi ngày, ăn những thực phẩm giàu tinh bột như bánh mỳ, ngũ cốc, mì sợi, cơm và khoai tây để bổ sung thêm năng lượng. Khi đói, thay vì ăn những loại thức ăn có chứa lượng chất béo và đường cao thì nên ăn những thực phẩm giàu tinh bột với nhiều calo hơn. Khi nuôi con bú, bà mẹ chỉ cần ăn thêm 1-2 bát cơm/1 ngày.

Nên cung cấp đạm từ thịt nạc, thịt gà, trứng và các loại đậu như đậu nành, lạc. Ăn cá ít nhất 2 lần 1 tuần bao gồm 1 phần cá thịt trắng và 1 phần cá nhiều mỡ. Nếu có đủ điều kiện nên dùng sữa và các sản phẩm từ sữa như phô mai và sữa chua cũng là nguồn dồi dào đạm, đồng thời cung cấp một lượng đủ canxi. Ăn nhiều chất xơ rau củ, chất xơ trong ngũ cốc và rau quả rất hữu ích để phòng ngừa bệnh táo bón – vấn đề hay gặp trong giai đoạn sau sinh. Người bình thường cần uống 6 – 8 ly nước mỗi ngày, người mẹ đang cho con bú nên uống 10 -12 ly mỗi ngày.

Biện pháp giúp nguồn sữa mẹ dồi dào

Sau khi mẹ sinh, sữa non đã có sẵn trong bầu vú của mẹ trong khoảng 40 giờ đầu nhưng phải từ 2 – 3 ngày sau sinh sữa mẹ mới về. Sau đó, mẹ hãy áp dụng các biện pháp sau để tăng tiết sữa, duy trì lượng sữa ổn định cho trẻ bú.

Sữa non là dòng giữa giàu dinh dưỡng nhất chuẩn bị cho bé, tồn tại trong bầu sữa mẹ khoảng 48 giờ sau sinh. Do đó, mẹ nên cho con bú sớm trong khoảng thời gian này để nhận được dinh dưỡng tốt, ngoài ra cũng giúp kích thích tuyến sữa hoạt động tốt, từ đó sữa sẽ dồi dào và đều đặn hơn.

Trong trường hợp không thể cho con bú sớm, mẹ nên vắt sữa ngay trong vài giờ đầu sau sinh. Lực hút sữa cũng giúp kích thích tuyến sữa hoạt động, sản xuất sữa nhờ vào hormone prolactin và oxytocin. Nếu mẹ bị giảm tiết sữa, nên dùng tay vắt sữa nhẹ nhàng mỗi 1 – 2 giờ để thúc đẩy quá trình sữa mẹ về.

Hoạt động trẻ bú sữa mẹ kích thích não bộ sản xuất hormone oxytocin tham gia vào quá trình sản xuất sữa. Do đó, hướng dẫn trẻ bú đúng cách là cách giúp sữa mẹ xuống đều hơn, hơn nữa cũng ít gây đau đớn khó chịu cho cả mẹ lẫn bé.

Để dạy trẻ bú mẹ, mẹ để đầu vú chạm vào môi trên của trẻ, trẻ sẽ tự phản xạ há miệng để tìm cách ngậm núm vú. Không nên ép khi trẻ không muốn ti mẹ, việc này có thể khiến trẻ cắn ti mẹ khi đến thời điểm mọc răng.

Tinh thần khỏe mạnh, tích cực là yếu tố tốt để cơ thể sản xuất sữa tốt hơn. Do đó, hãy cố gắng giữ tâm lý thoải mái, thường xuyên vui đùa cùng con, nghỉ ngơi nhiều hơn nếu bị căng thẳng, mệt mỏi quá mức.

Vắt và trữ sữa mẹ đúng cách

Trường hợp vì lý do công việc, người mẹ có thể vắt sữa để con sử dụng. Trước khi vắt sữa mẹ rửa tay sạch bằng xà phòng và nước. Nếu không có xà phòng và nước, hãy sử dụng dung dịch khử trùng tay có chứa ít nhất 60% cồn. Các mẹ có thể vắt sữa bằng tay hoặc bằng máy hút sữa bằng tay hoặc bằng điện. Nếu sử dụng máy hút sữa, hãy kiểm tra các bộ phận máy hút và đường ống đảm bảo sạch sẽ. Thay thế các ống dây hút đã bị bẩn, mốc. Nếu sử dụng chung máy hút sữa tại cơ quan/ văn phòng làm việc: hãy lau sạch mặt đồng hồ máy hút, công tắc nguồn và mặt bàn bằng khăn lau khử trùng.

Bảo quản sữa mẹ sau khi vắt sữa: Sử dụng túi trữ sữa mẹ hoặc hộp đựng thực phẩm sạch để đựng sữa mẹ đã vắt ra. Nên dùng hộp đựng được làm bằng thủy tinh hoặc nhựa và có nắp đậy kín. Tránh các loại chai/ túi có ký hiệu tái chế số 7 (Bisphenol-A), biểu tượng này cho thấy rằng vật chứa có thể được làm bằng nhựa có chứa BPA. Không bảo quản sữa mẹ trong túi nhựa không dùng để đựng sữa mẹ.

Cách vắt sữa bằng tay: Chọn cốc/ly có miệng rộng: rửa cốc bằng xà phòng và nước sạch. Đổ nước sôi vào cốc, khi nào vắt thì đổ nước đi. Rửa tay trước khi vắt sữa; Mẹ ngồi hoặc đứng một cách thoải mái và hứng cốc kề sát vú; Đặt ngón tay cái lên phía trên núm vú và quầng vú, ngón tay trỏ và các ngón tay khác phía dưới vú và quầng vú, đối diện với ngón tay cái.

Thực hiện các động tác sau: Ấn vào thành ngực bằng cách dùng ngón cái và ngón trỏ ấn một cách nhẹ nhàng vào phía thành ngực. ÉP phía sau núm vú và quầng vú. Ép vào rồi thả ra nhiều lần các xoang sữa ở trong quầng thâm của vú. Xoay ấn xung quanh quầng vú tương tự ở nhiều phía để vắt được sữa từ toàn bộ vú. Không ấn vào núm vú. Vắt từng bên tối thiểu từ 3 – 5 phút (khi sữa chảy chậm lại thì chuyển bên kia), sau đó vắt cả hai bên. Cần 20 – 30 phút để vắt sữa, đặc biệt trong một vài ngày đầu khi sữa chưa về nhiều.

Bảo quản sữa mẹ: Những trường hợp cần vắt sữa cho trẻ uống để lại sữa cho con khi mẹ đi làm; Nuôi trẻ nhẹ cân, không thể bú mẹ được; Nuôi trẻ bệnh, không thể bú được; Duy trì nguồn sữa mẹ khi bà mẹ hoặc trẻ bị ốm; Giúp trẻ ngậm bắt vú dễ hơn khi bầu vú căng đầy; Giúp cải thiện tình trạng cương tức vú; Khi căng sữa mà mẹ đang không ở gần nhà để cho con bú được (đi làm…).

Cách bảo quản: Bình chứa nên làm bằng thủy tinh hoặc nhựa cứng có nắp đậy kín. Chỉ để từ 60 – 120ml sữa trong bình chứa (lượng sữa trẻ thường bú trong một bữa bú) để tránh nhiễm bẩn khi san sẻ và lãng phí nếu trẻ không bú hết.

Nếu để sữa trong ngăn đá tủ lạnh: Không nên đổ đầy sữa vào bình, để lại một khoảng trống nhỏ vì sữa đông lạnh chiếm nhiều thể tích hơn sữa lỏng. Làm nóng sữa bảo quản bằng cách ngâm bình sữa vào nước nóng hoặc dội nước nóng xung quanh bình sữa. Không đun sôi sữa, không làm nóng sữa bằng lò vi sóng

Bảo quản sữa ở nhiệt độ phòng tốt nhất là 4 tiếng, có thể để từ 6-8 tiếng ở nhiệt độ 19-26 độ C. Trong ngăn mát tủ lạnh có thể để được 3 -8 ngày ở nhiệt độ dưới 4 độ C và trong ngăn đá tủ lạnh là 6-12 tháng ở nhiệt độ -12 đến -18 độ C.