Tăng nguy cơ mắc sức khỏe tâm thần ở người nhiễm HIV

Theo Tổ chức Y tế thế giới, sức khỏe tâm thần là nền tảng cho sự khỏe mạnh và hoạt động hiệu quả của các cá nhân. Sức khỏe tâm thần không chỉ là trạng thái không có rối loạn tâm thần, mà còn bao gồm khả năng suy nghĩ, học hỏi và hiểu được cảm xúc của một người và phản ứng của người khác.

Sức khỏe tâm thần tốt giúp mọi người đưa ra những lựa chọn lành mạnh, đạt được mục tiêu, phát triển các mối quan hệ lành mạnh và đối phó với căng thẳng. Tuy nhiên, bất kỳ ai cũng có thể mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần.

Tại Việt Nam, tình trạng rối loạn tâm thần có xu hướng gia tăng. Những người nhiễm HIV có nguy cơ cao mắc một số tình trạng sức khỏe tâm thần do căng thẳng liên quan đến việc sống chung với HIV. Ví dụ, những người sống chung với HIV có khả năng bị trầm cảm cao gấp đôi so với những người không bị HIV.

Tuy nhiên, các tình trạng sức khỏe tâm thần có thể điều trị được và những người mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần có thể phục hồi nếu được quan tâm và có biện pháp điều trị phù hợp.

Người nhiễm HIV cần cởi mở, trung thực về cảm giác của bản thân trong quá trình điều trị các vấn đề về sức khỏe tâm thần.

Nguyên nhân nào khiến người nhiễm HIV gặp phải các vấn đề sức khỏe tâm thần

Các yếu tố sau đây có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần ở bất kỳ ai:

• Những thay đổi lớn trong cuộc sống, chẳng hạn như cái chết của người thân yêu hoặc mất việc làm.
• Những trải nghiệm tiêu cực trong cuộc sống, chẳng hạn như bị lạm dụng hoặc chấn thương.
• Các yếu tố sinh học như gen…
• Tiền sử gia đình mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần.

Ngoài những yếu tố này, theo Văn phòng Nghiên cứu AIDS thuộc Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, căng thẳng khi mắc phải một căn bệnh hoặc tình trạng bệnh lý nghiêm trọng, như HIV, cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần của người bệnh.

Với người nhiễm HIV có thể gặp căng thẳng ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần khi cảm thấy:

• Khó khăn trong việc nói với người khác về chẩn đoán HIV.
• Sự kỳ thị, bị cô lập và phân biệt đối xử liên quan đến HIV.
• Khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe…

Ngoài ra, ở những người nhiễm HIV và các bệnh nhiễm trùng cơ hội liên quan có thể ảnh hưởng đến não và các phần còn lại của hệ thần kinh. Điều này có thể dẫn đến những thay đổi trong cách suy nghĩ và hành xử.

Hơn nữa, một số loại thuốc được sử dụng để điều trị HIV có thể có tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của người bệnh.

Nhận diện những dấu hiệu cảnh báo vấn đề về sức khỏe tâm thần ở người nhiễm HIV

Những thay đổi về cảm xúc hoặc hành động của một người có thể là dấu hiệu cảnh báo về vấn đề sức khỏe tâm thần và cần được hỗ trợ càng sớm càng tốt. Các dấu hiệu cảnh báo vấn đề sức khỏe tâm thần ở người nhiễm HIV có thể bao gồm:

• Mất hứng thú với các hoạt động yêu thích.
• Cảm thấy buồn dai dẳng hoặc trống rỗng.
• Cảm thấy lo lắng hoặc căng thẳng.
• Rối loạn giấc ngủ và ăn uống.
• Khó tập trung, ghi nhớ hay ra quyết định.
• Có ý định tự tử hoặc tự làm tổn thương bản thân…

Người nhiễm HIV nên làm gì khi gặp vấn đề sức khỏe tâm thần?

Những người nhiễm HIV có thể thảo luận với bác sĩ, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe về cảm giác hoặc các triệu chứng đang gặp phải để tìm nguyên nhân và có biện pháp điều trị thích hợp như đổi thuốc nếu do tác dụng phụ của thuốc…

Bên cạnh đó, bản thân người nhiễm HIV cũng có thể cải thiện sức khỏe tâm thần của mình bằng cách:

• Tham gia các nhóm cộng đồng để giải tỏa căng thẳng, kết nối với những người cùng hoàn cảnh để tạo cảm giác an toàn hơn.
• Thực hành thiền, tập yoga hoặc hít thở sâu để thư giãn.
• Ngủ đủ giấc, ăn các bữa ăn lành mạnh và duy trì hoạt động thể chất thường xuyên.