1. Điều trị giảm đau trong chèn ép dây thần kinh thẹn

Khi bị chèn ép dây thần kinh thẹn sẽ gây đau và khó chịu cho người bệnh. Tùy mức độ đau, bác sĩ sẽ kê các thuốc giảm đau chống viêm. Tuy nhiên, thuốc giảm đau như paracetamol ít được chỉ định vì ít hiệu quả đối với loại đau này. Thông thường, thuốc giảm đau thần kinh sẽ được cân nhắc chỉ định các thuốc kiểm soát động kinh như gabapentin, carbamazepine…

là hoạt chất thường được dùng chung với các thuốc khác để phòng ngừa và kiểm soát động kinh cục bộ. Gabapentin còn sử dụng điều trị đau thần kinh như viêm các dây thần kinh ngoại biên, đau dây thần kinh sau zona, đau dây thần kinh trong đái tháo đường… ở người từ 18 tuổi trở lên.

Gabapentin dung nạp khá tốt, các tác dụng phụ thường nhẹ hoặc trung bình. Tác dụng phụ thường giảm dần trong vòng 2 tuần khi tiếp tục điều trị. 

Tác dụng phụ thường gặp là:

• Mất phối hợp vận động, rung giật nhãn cầu, suy giảm thị lực, chóng mặt, phù, buồn ngủ.
• Khó tiêu, khô miệng, táo bón, tiêu chảy.
• Đau cơ, đau khớp.
• Mẩn ngứa, phát ban da.
• Giảm bạch cầu.
• Rối loạn cương dương
• Dễ nhiễm virus…

Các tác dụng phụ ít gặp như:

• Mất trí nhớ, mất ngôn ngữ, trầm cảm, cáu gắt, giảm hoặc mất ham muốn tình dục, nhức đầu.
• Viêm miệng, mất hoặc rối loạn vị giác, rối loạn tiêu hóa.
• Hạ huyết áp, đau thắt ngực, hồi hộp.
• Tăng cân, gan to.

Tác dụng phụ hiếm gặp nhưng nguy hiểm gồm:

• Liệt dây thần kinh, tăng cảm giác ham muốn tình dục, giảm chức năng vận động, rối loạn tâm thần, rối loạn nhân cách.
• Viêm thực quản, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm đại tràng/trực tràng;
• Ho, khản tiếng, viêm đường hô hấp, giảm thông khí phổi, phù phổi.
• Ngứa mắt, chảy nước mắt, bệnh lý ở võng mạc, viêm mống mắt;
• Viêm sụn, loãng xương.
• Giảm bạch cầu.
• Sốt hoặc rét run.
• Hội chứng Stevens Johnson.

Lưu ý khi sử dụng gabapentin:

Để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh được các tác dụng phụ, người bệnh cần dùng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ chuyên môn.

Thuốc kháng acid chứa nhôm và magnesi có thể làm giảm 20% tác dụng của cabapentin. Do đó, nếu phải dùng cả 2 loại thuốc này thì phải dùng cabapentin sau thuốc kháng acid ít nhất 2 giờ.

Thuốc giảm đau có chứa morphin làm giảm độ thanh thải của gabapentin. Khi phải sử dụng cả 2 loại thuốc này cần kiểm soát các triệu chứng ức chế thần kinh trung ương để điều chỉnh liều phù hợp.

Cimetidin là thuốc kháng thụ thể histamine H2 được sử dụng để điều trị ngắn hạn bệnh loét dạ dày, tá tràng tiến triển, trào ngược dạ dày thực quản gây loét thực quản… Thuốc sẽ làm giảm độ thanh thải ở thận của thuốc gabapentin. Do đó nếu cần điều trị tình trạng của dạ dày, bác sĩ có thể cân nhắc chuyển sang một loại thuốc khác.

Không được ngừng thuốc đột ngột vì sẽ gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm. Khi cần ngừng thuốc, bác sĩ sẽ có lộ trình phù hợp.

Thuốc có tác dụng giảm đau do dây thần kinh tam thoa và có lợi trong đau các dây thần kinh khác. Carbamazepin không phải là thuốc giảm đau thông thường, do đó không sử dụng để giảm đau trong các trường hợp không nghiêm trọng.

Bệnh nhân được chỉ định điều trị bằng thuốc carbamazepin phải được bắt đầu từ liều thấp. Sau một khoảng thời gian mới tăng từ từ cho tới khi đạt được tác dụng tối đa trong điều trị.

Tác dụng phụ khi dùng thuốc:

• Chóng mặt, đau đầu, mất điều hòa, ngủ gà, mệt mỏi, hội chứng song thị.
• Đau bụng, buồn nôn, nôn.
• Dị ứng trên da.
• Giảm bạch cầu, giảm bạch cầu hạt, giảm tiểu cầu, thiếu máu bất sản.
• Viêm gan, vàng da, ứ mật.
• Rối loạn nhịp tim, tăng hoặc hạ huyết áp, viêm huyết khối tĩnh mạch.
• Viêm hoặc suy thận, suy giảm chức năng thận, rối loạn ham muốn tình dục.
• Đục thủy tinh thể, viêm kết mạc.
• Đau khớp, đau cơ, chuột rút.
• Hội chứng Stevens Johnson.

Các tác dụng phụ này sẽ xuất hiện thường xuyên hơn nếu bệnh nhân có kết hợp điều trị với tegretol và liều dùng ban đầu cao hoặc ở những người cao tuổi.

Lưu ý: Carbamazepin là thuốc kê đơn, do vậy chỉ sử dụng thuốc khi đã được bác sĩ tư vấn kỹ. Thận trọng khi sử dụng carbamazepin trong các trường hợp:

• Bệnh nhân mắc suy gan, suy thận.
• Bệnh nhân mắc các bệnh lý về tim.
• Bệnh nhân có tiền sử rối loạn về huyết học. Nếu buộc phải dùng thuốc thì cần theo dõi công thức máu trước và trong điều trị.
• Bệnh nhân có phản ứng da.
• Bệnh nhân mắc Glaucoma.
• Phụ nữ có thai và nuôi con bú.
• Khi sử dụng thuốc carbamazepin cần tránh ngừng thuốc đột ngột. Không dùng đồng thời với thuốc ức chế monoamine oxidase (IMAO). Chỉ dùng carbamazepin sau khi đã ngừng IMAO ít nhất là 15 ngày.

Trường hợp bệnh nhân không đáp ứng điều trị với thuốc uống nêu trên, bác sĩ sẽ chỉ định sang thuốc uống khác hoặc chuyển sang thuốc tiêm.

Ngoài thuốc uống, người bệnh có thể được chỉ định tiêm thuốc vào vị trí bị chèn ép. Tùy trường hợp bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng viêm giảm đau không steroid. Biện pháp này cần được chỉ định chặt chẽ và thực hiện tại bệnh viện/phòng khám chuyên khoa, do bác sĩ có kinh nghiệm thực hiện.

Bằng cách sử dụng một thiết bị đặc biệt cấy dưới da tại vùng có dây thần kinh bị chèn ép. Thiết bị này có chức năng tạo xung điện nhẹ nhằm làm ngắt dẫn truyền xung thần kinh từ vùng đau gửi đến não, từ đó giảm cảm giác đau của người bệnh.

Bệnh nhân sẽ được kỹ thuật viên hoặc chuyên gia vật lý trị liệu hướng dẫn thực hiện các bài tập thư giãn cơ. Phương pháp vật lý trị liệu sẽ gây kích thích cơ sàn chậu, dẫn tới thư giãn và giảm đau.

Dựa vào nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ chuyên khoa sẽ chỉ định sử dụng biện pháp phù hợp. Trường hợp người bệnh bị chèn ép dây thần kinh thẹn do xuất hiện mô hoặc u có thể được chỉ định phẫu thuật nhằm giải phóng khu vực đang bị chèn ép, hạn chế gây đau nhức hoặc định vị lại mô.

2. Chăm sóc người bệnh bị đau dây thần kinh thẹn

Người bệnh nên tránh những tác nhân làm cho cơn đau trầm trọng hơn như:

• Tránh ngồi lâu, thường xuyên sử dụng đệm hỗ trợ khi ngồi, nằm…
• Không để bị táo bón.
• Giảm thời gian đạp xe đạp.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống và vận động phù hợp.

Khi phát hiện các cơn đau tại vùng chậu cần tới cơ sở y tế để được thăm khám sớm và có biện pháp điều trị kịp thời.