Gãy xương mác là một dạng chấn thương phổ biến xảy ra ở cẳng chân, chiếm khoảng 16-20% các trường hợp gãy xương chi dưới. Xương mác là xương nhỏ nằm ngoài xương chày, chịu phần lớn các lực xoay và chịu trọng lượng khi vận động.
Gãy xương mác thường gây ra các triệu chứng phổ biến như:
– Đau nhức dữ dội tại vùng gãy, đặc biệt khi chạm vào hoặc khi cố gắng đi lại.
– Sưng nề, bầm tím tại vùng cẳng chân.
– Biến dạng (trong trường hợp gãy hở hoặc di lệch).
– Khó khăn khi vận động chân hoặc không thể chịu trọng lượng trên chân bị chấn thương.
Gãy xương mác khiến người bệnh đau đớn, khó khăn khi vận động.
1. Điều trị gãy xương mác
Điều trị gãy xương mác phụ thuộc vào vị trí gãy, mức độ di lệch và các tổn thương liên quan. Các phương pháp điều trị có thể chia thành hai nhóm chính:
– Điều trị bảo tồn (không phẫu thuật).
– Phẫu thuật.
1.1. Điều trị bảo tồn gãy xương mác
Điều trị bảo tồn thường được áp dụng trong các trường hợp gãy xương mác không di lệch hoặc di lệch nhẹ. Phương pháp này tập trung vào việc cố định, giúp xương tự lành mà không cần can thiệp phẫu thuật.
– Nẹp hoặc bó bột: Sử dụng nẹp cố định hoặc bó bột là phương pháp phổ biến nhất để bảo vệ xương và ngăn chặn sự di lệch thêm. Bệnh nhân sẽ được yêu cầu hạn chế vận động, tránh đặt trọng lượng lên chân bị gãy trong thời gian từ 6-8 tuần, tùy theo mức độ phục hồi của xương.
– Thời gian hồi phục: Trong quá trình điều trị bảo tồn, việc kiểm tra định kỳ qua phim X-quang là cần thiết để đảm bảo xương đang lành lại đúng vị trí. Bệnh nhân sẽ dần dần chuyển sang giai đoạn tập vật lý trị liệu để khôi phục chức năng vận động của chân.
1.2. Phẫu thuật
Phẫu thuật được chỉ định khi gãy xương mác di lệch lớn, gãy hở, hoặc kết hợp với các tổn thương phức tạp khác (như tổn thương dây chằng hoặc khớp cổ chân).
Các phương pháp phẫu thuật bao gồm:
– Kết hợp xương bằng nẹp vít: Đây là phương pháp phẫu thuật phổ biến nhất. Bác sĩ sẽ sử dụng nẹp và vít kim loại để cố định các đoạn xương gãy lại đúng vị trí. Quá trình phẫu thuật này thường yêu cầu bệnh nhân phải nghỉ ngơi, hạn chế vận động từ 8-12 tuần, tùy thuộc vào mức độ tổn thương.
– Phẫu thuật nội soi: Trong các trường hợp tổn thương khớp cổ chân hoặc dây chằng, phẫu thuật nội soi có thể được sử dụng để sửa chữa các cấu trúc bị tổn thương kèm theo gãy xương.
2. Thuốc dùng điều trị gãy xương mác
Trong quá trình điều trị gãy xương mác, các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm thuốc giảm đau và thuốc chống viêm nhằm giảm thiểu các triệu chứng đau nhức và viêm sưng, giúp bệnh nhân dễ dàng hơn trong quá trình hồi phục.
2.1. Thuốc giảm đau không steroid
Tác dụng: Thuốc giảm đau không steroid (NSAID) có tác dụng giảm đau, chống viêm và hạ sốt. Thuốc này thường được sử dụng để giảm đau cấp tính trong các chấn thương cơ xương khớp. Một trong những thuốc thường dùng là ibuprofen.
Tác dụng phụ: Ibuprofen có thể gây kích ứng dạ dày, loét dạ dày, rối loạn tiêu hóa và tăng nguy cơ chảy máu dạ dày. Đối với bệnh nhân có tiền sử loét dạ dày, cần thận trọng khi sử dụng.
Chống chỉ định: Bệnh nhân có tiền sử loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa hoặc suy thận không nên sử dụng ibuprofen mà không có chỉ định của bác sĩ.
2.2. Acetaminophen
Tác dụng: Acetaminophen là thuốc giảm đau và hạ sốt. Không giống như ibuprofen, thuốc này không có tác dụng chống viêm, nhưng lại ít gây kích ứng dạ dày hơn, phù hợp cho bệnh nhân có vấn đề về tiêu hóa.
Tác dụng phụ: Nếu dùng quá liều, acetaminophen có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng, đặc biệt nguy hiểm đối với những bệnh nhân có tiền sử bệnh gan hoặc sử dụng rượu bia.
Chống chỉ định: Bệnh nhân có bệnh gan nên thận trọng khi sử dụng và không nên dùng quá liều quy định.
3. Phương pháp điều trị khác
3.1. Vật lý trị liệu
Sau khi xương đã lành, phục hồi chức năng vận động là bước quan trọng trong quá trình điều trị. Vật lý trị liệu giúp cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh của cơ bắp, từ đó giảm nguy cơ tái phát chấn thương. Các bài tập có thể bao gồm:
– Tập giãn cơ: Giúp cải thiện sự linh hoạt của khớp cổ chân và cẳng chân.
– Tập cơ: Giúp tăng cường cơ bắp ở chân, đặc biệt là các cơ bao quanh xương mác và khớp cổ chân.
– Bài tập thăng bằng: Đặc biệt quan trọng đối với những người chơi thể thao, giúp giảm nguy cơ tái phát chấn thương.
Vật lý trị liệu giúp cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh của cơ bắp, từ đó giảm nguy cơ tái phát chấn thương.
3.2. Dụng cụ hỗ trợ
Trong giai đoạn đầu sau phẫu thuật hoặc điều trị bảo tồn, bệnh nhân có thể sử dụng nẹp cố định hoặc gậy chống để giảm áp lực lên chân. Điều này giúp ngăn ngừa sự di lệch xương trong quá trình lành.
4. Lưu ý khi điều trị gãy xương mác
Để điều trị gãy xương mác đạt hiệu quả cao, cần lưu ý:
– Không tự ý kết hợp các loại thuốc giảm đau mà không có sự chỉ định của bác sĩ. Đặc biệt, việc sử dụng đồng thời NSAID (như ibuprofen) với các thuốc kháng viêm khác có thể tăng nguy cơ loét và chảy máu dạ dày.
– Bằng cách kết hợp giữa điều trị bảo tồn, phẫu thuật khi cần thiết và các biện pháp phục hồi chức năng thích hợp, gãy xương mác có thể được điều trị hiệu quả.
Lưu ý rằng, việc tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị, tham gia vào chương trình tập luyện hồi phục sẽ giúp bệnh nhân trở lại hoạt động bình thường một cách nhanh chóng và an toàn.
– Chế độ ăn giàu canxi và vitamin D là yếu tố quan trọng trong việc giúp xương lành nhanh hơn và chắc khỏe hơn. Bệnh nhân có thể bổ sung canxi từ sữa, phô mai, cá hồi, hoặc các loại thực phẩm chức năng.
Vitamin D, một thành phần quan trọng giúp cơ thể hấp thụ canxi, có thể được bổ sung từ ánh nắng mặt trời hoặc thực phẩm như cá béo và trứng.
– Việc tập luyện thể dục đều đặn và đúng cách giúp giảm nguy cơ tái phát chấn thương. Đặc biệt, các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp và khả năng thăng bằng là cần thiết cho những người chơi thể thao hoặc có nguy cơ cao gặp chấn thương.
