1. Các yếu tố nguy cơ gây sỏi thận

Sỏi thận là khối cứng hình thành từ các tinh thể trong nước tiểu. Sỏi thận thường hình thành trong thận, có thể ở một hoặc cả hai bên. Sau đó, chúng di chuyển và mắc kẹt ở bất kỳ vị trí nào dọc theo đường tiết niệu bao gồm niệu quản, bàng quang hoặc niệu đạo.

Kích thước sỏi rất đa dạng và hầu hết các viên sỏi nhỏ sẽ tự đào thải ra ngoài mà không cần can thiệp. Những viên sỏi nhỏ thường không gây triệu chứng cho đến khi chúng di chuyển vào niệu quản, gây tắc nghẽn và đau đớn.

Đối với sỏi lớn hơn, đặc biệt là những viên gây đau hoặc tắc nghẽn trong thận hoặc đường tiết niệu cần phải được điều trị để phá vỡ hoặc loại bỏ để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng hoặc tổn thương thận vĩnh viễn.

Có nhiều yếu tố nguy cơ gây sỏi thận như: chế độ ăn uống không hợp lý, uống ít nước, ít vận động, nhịn tiểu, sử dụng thuốc tùy tiện, mắc một số bệnh lý như: béo phì, đái tháo đường, tăng huyết áp, phẫu thuật đường tiêu hóa, bệnh gout làm tăng nồng độ acid uric, nhiễm trùng đường tiết niệu… Trong đó, chế độ ăn uống không khoa học là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến nguy cơ hình thành sỏi thận.

2. Cách ăn uống tốt nhất để ngăn ngừa hình thành sỏi thận

Theo Tổ chức Quỹ Thận Quốc gia Hoa Kỳ, một trong những cách tốt nhất chúng ta có thể làm để tránh sỏi thận là uống nhiều nước mỗi ngày. Cách này sẽ giúp đảm bảo đi tiểu thường xuyên để tránh tích tụ canxi hoặc acid uric.

Đừng chủ quan khi cơ thể ra nhiều mồ hôi, nhất là khi xông hơi, tập luyện hoặc do thời tiết nóng bức mùa hè vì mất nước qua mồ hôi dẫn đến việc sản xuất ít nước tiểu hơn, điều này cho phép các khoáng chất gây sỏi lắng đọng trong thận và đường tiết niệu.

Vì vậy, chúng ta cần đảm bảo giữ đủ nước, đặc biệt là khi tập thể dục hoặc các hoạt động khiến đổ nhiều mồ hôi. Mọi người nên uống 2-3 lít chất lỏng hoặc 8-12 cốc mỗi ngày để tạo ra lượng nước tiểu tốt. Nên tư vấn bác sĩ về lượng nước phù hợp nhất với từng người. Cố gắng tránh các loại soda (đặc biệt là loại có hàm lượng fructose cao), trà đá có đường và nước ép bưởi.

Hầu hết các khuyến nghị về chế độ ăn uống đều dựa trên loại sỏi và được cá nhân hóa cho từng người. Các loại sỏi thận phổ biến nhất là sỏi canxi, tiếp theo là sỏi acid uric.

Hạn chế tiêu thụ những thực phẩm hình thành sỏi canxi oxalat

Sỏi canxi oxalat là loại sỏi phổ biến nhất. Tiêu thụ hợp lý những thực phẩm giàu oxalat có thể giảm hình thành sỏi canxi oxalat.

Ăn và uống các thực phẩm giàu canxi như sữa, sữa chua, một số loại phô mai và thực phẩm giàu oxalat cùng nhau trong bữa ăn. Oxalat và canxi từ thực phẩm có nhiều khả năng liên kết với nhau trong dạ dày và ruột trước khi vào thận. Điều này sẽ làm giảm khả năng hình thành sỏi thận.

Lưu ý, canxi không phải là nguyên nhân chính gây ra sỏi canxi oxalat. Chế độ ăn ít canxi thực sự làm tăng nguy cơ phát triển sỏi thận.

Cắt giảm natri

Cố gắng cắt giảm natri trong chế độ ăn hằng ngày và kết hợp thực phẩm giàu canxi với thực phẩm giàu oxalat.

Lượng natri dư thừa khiến chúng ta mất nhiều canxi hơn qua nước tiểu. Natri và canxi cùng vận chuyển trong thận nên nếu chúng ta ăn thực phẩm có nhiều natri, nó sẽ làm tăng rò rỉ canxi qua nước tiểu. Do đó, chế độ ăn nhiều natri có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi khác.

Mọi người có thể giảm lượng natri nạp vào cơ thể bằng cách chọn thực phẩm tươi ít natri giúp giảm tình trạng rò rỉ canxi qua nước tiểu và cũng giúp kiểm soát huyết áp nếu bị tăng huyết áp.

Cắt giảm những thực phẩm hình thành sỏi acid uric

Sỏi acid uric cũng là một loại sỏi phổ biến. Để ngăn ngừa sỏi acid uric hãy cắt giảm các thực phẩm có hàm lượng purin cao như: thịt đỏ, nội tạng động vật, bia/đồ uống có cồn, nước sốt thịt, cá mòi, cá cơm và động vật có vỏ.

Thịt đỏ, nội tạng động vật và động vật có vỏ có hàm lượng cao hợp chất hóa học tự nhiên được gọi là purin. Lượng purin cao dẫn đến sản xuất nhiều acid uric hơn và lượng acid lớn hơn để thận bài tiết. Bài tiết acid uric cao hơn dẫn đến nước tiểu có tính acid hơn. Nồng độ acid cao trong nước tiểu làm cho sỏi acid uric dễ hình thành hơn.

Nên thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh chủ yếu là rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các sản phẩm từ sữa ít béo. Hạn chế thực phẩm và đồ uống có đường, đặc biệt là những loại có xi-rô ngô có hàm lượng fructose cao. Hạn chế rượu vì nó có thể làm tăng nồng độ acid uric trong máu và tránh các chế độ ăn kiêng ngắn hạn vì lý do tương tự.

Giảm protein từ động vật và ăn nhiều trái cây, rau quả sẽ giúp giảm độ acid trong nước tiểu, từ đó giúp giảm nguy cơ hình thành sỏi acid uric.