1. Còn ống động mạch là gì?
Ống động mạch là lỗ thông giữa hai mạch máu lớn động mạch chủ và động mạch phổi. Trước khi sinh ra, tất cả trẻ sơ sinh đều có lỗ mở này. Trẻ nhận oxy từ mẹ qua nhau thai và không sử dụng phổi để thở cho đến khi sinh.
Ống động mạch cho phép máu đi qua phổi và đi thẳng vào hệ thống cơ thể của em bé. Thông thường, ống động mạch sẽ đóng lại ngay sau khi sinh. Nếu nó vẫn mở sau khi sinh thì được gọi là còn ống động mạch. Khi lỗ hở lớn, trẻ có thể bị suy tim sung huyết.
Còn ống động mạch là bệnh tim phổ biến thứ ba với tỷ lệ mắc ước tính là 1 trong 2000 đến 5000 ca sinh. Tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở trẻ sinh non và lên tới 80% ở trẻ sinh non. Nguyên nhân bao gồm: Sinh non, nhiễm trùng mẹ – thai, yếu tố di truyền và các yếu tố môi trường (thuốc…).
Các biểu hiện lâm sàng rất khác nhau từ không triệu chứng đến tăng áp động mạch phổi, suy tim sung huyết… Tiếng thổi dưới đòn trái liên tục là dấu hiệu lâm sàng phổ biến nhất. Siêu âm tim là phương pháp được lựa chọn để chẩn đoán và sàng lọc các biến chứng của còn ống động mạch.
Còn ống động mạch là bệnh tim phổ biến ở trẻ sơ sinh.
2. Còn ống động mạch được điều trị như thế nào?
Phương pháp điều trị cụ thể cho tình trạng còn ống động mạch sẽ được bác sĩ xác định dựa trên:
– Độ tuổi, sức khỏe tổng thể và tiền sử bệnh tật của trẻ.
– Mức độ nghiêm trọng của bệnh.
– Khả năng chịu đựng của trẻ đối với các loại thuốc, thủ thuật hoặc liệu pháp cụ thể.
– Dự kiến về diễn biến của bệnh…
Ống động mạch có thể tự động đóng lại khi trẻ lớn lên. Khi còn ống động mạch gây ra triệu chứng sẽ cần phải được điều trị bằng thuốc, thông tim hoặc phẫu thuật.
Sử dụng thuốc để dự phòng cho trẻ sơ sinh nhẹ cân có thể hạn chế xuất huyết não thất nghiêm trọng. Có 3 phương pháp điều trị dược lý có thể được sử dụng để điều trị còn ống động mạch là indomethacin, ibuprofen và acetaminophen (paracetamol).
– Indomethacin và ibuprofen là thuốc chống viêm không steroid (NSAID), ức chế không chọn lọc các enzym cyclooxygenase, ngăn chặn sự chuyển đổi axit arachidonic thành prostaglandin, đóng vai trò trung tâm trong việc duy trì sự thông ống động mạch.
– Acetaminophen được cho là làm giảm tổng hợp prostaglandin. Acetaminophen để điều trị còn ống động mạch ít làm tăng nồng độ creatinin huyết thanh và thiểu niệu hơn so với ibuprofen hoặc indomethacin và làm tăng bilirubin ít hơn so với ibuprofen.
Khi còn ống động mạch gây ra triệu chứng sẽ cần phải được điều trị bằng thuốc, thông tim hoặc phẫu thuật.
Nếu điều trị bằng thuốc liên tiếp thất bại hoặc có chống chỉ định dùng thuốc, thì việc đóng xâm lấn có thể được xem xét khi các triệu chứng rõ rệt, đặc biệt nếu có dấu hiệu cho thấy còn ống động mạch đang gây tổn hại cho phổi và tim.
Trong phần lớn các trường hợp, các bác sĩ sẽ đóng ống động mạch bằng cách đưa một thiết bị nhỏ hoặc lò xo qua ống thông tim. Trong thủ thuật này, thiết bị đóng được gắn vào đầu của một đầu dò dài và mỏng (ống thông). Ống thông được đẩy qua mạch máu đến tim, sau đó đẩy xa hơn cho đến khi đầu ống nằm trong ống động mạch. Khi thiết bị được đặt đúng vị trí, nó sẽ triển khai để đóng ống động mạch. Trong một số ít trường hợp, đặc biệt khi ống tủy đặc biệt lớn, bác sĩ sẽ thực hiện phẫu thuật để đóng nó lại.
Thuốc kháng sinh cũng có thể được chỉ định để ngăn ngừa nhiễm trùng tim cho đến khi lỗ mở đóng lại. Thuốc kháng sinh giúp ngăn ngừa nhiễm trùng tim nghiêm trọng gọi là viêm nội tâm mạc.
3. Lưu ý khi chăm sóc trẻ
Hầu hết trẻ sơ sinh bị còn ống động mạch đều ăn và phát triển bình thường, nhưng trẻ sinh non hoặc trẻ bị còn ống động mạch lỗ hở lớn có thể mệt mỏi khi ăn và không thể ăn đủ để tăng cân. Các lựa chọn có thể được sử dụng để đảm bảo trẻ có đủ dinh dưỡng bao gồm:
– Sữa công thức hoặc sữa mẹ có hàm lượng calo cao: Có thể thêm các chất bổ sung dinh dưỡng đặc biệt vào sữa công thức hoặc sữa mẹ đã vắt để tăng lượng calo, do đó cho phép bé uống ít hơn nhưng vẫn tiêu thụ đủ calo để phát triển bình thường.
– Nuôi ăn qua ống bổ sung: Nuôi ăn qua một ống nhỏ, mềm dẻo đi qua mũi, xuống thực quản và vào dạ dày, có thể bổ sung hoặc thay thế cho việc nuôi ăn bằng bình. Trẻ sơ sinh có thể ăn được một phần bình sữa, nhưng không hết, có thể được nuôi ăn phần còn lại qua ống nuôi ăn. Trẻ sơ sinh quá mệt không thể nuôi bằng bình sữa có thể chỉ được nuôi bằng sữa công thức hoặc sữa mẹ qua ống nuôi ăn.
