Theo thống kê, tuổi mãn kinh trung bình của phụ nữ trên thế giới là từ 50 đến 52 tuổi. Đối với phụ nữ Việt Nam, giai đoạn này thường diễn ra trong khoảng từ 45 đến 51 tuổi. Một người được xem là mãn kinh khi trải qua 12 tháng hoàn toàn không có kinh nguyệt. Giai đoạn tiền mãn kinh xuất hiện sớm hơn, bắt đầu khi phụ nữ bước vào độ tuổi 40, khi chức năng buồng trứng bắt đầu suy giảm.

Dấu hiệu cảnh báo mãn kinh sớm

Mỗi người phụ nữ bình thường có hai buồng trứng, đảm nhiệm hai chức năng quan trọng: sản xuất nội tiết tố sinh dục nữ và tạo trứng để thực hiện thiên chức làm mẹ của mình. Từ 35 tuổi, chức năng tạo trứng bắt đầu giảm. Sau 40 tuổi, sự suy giảm trở nên rõ rệt. Đến khoảng 49 – 51 tuổi, quá trình tiết nội tiết tố nữ gần như ngừng hẳn. Vì vậy, phụ nữ được khuyến cáo nên sinh con trước 35 tuổi, do sau độ tuổi này, nguy cơ vô sinh và sảy thai sẽ tăng cao.

Tiền mãn kinh sớm và mãn kinh sớm là gì?

Tiền mãn kinh sớm là tình trạng các dấu hiệu tiền mãn kinh bắt đầu xuất hiện từ tuổi 30 hoặc sớm hơn. Đây là giai đoạn chuyển tiếp trước khi phụ nữ chính thức bước vào thời kỳ mãn kinh. Trong giai đoạn này, nồng độ estrogen – một nội tiết tố quan trọng do buồng trứng sản xuất – sẽ giảm dần.

Mãn kinh sớm được chẩn đoán khi phụ nữ ngừng hành kinh hoàn toàn trước tuổi 40, kèm theo việc buồng trứng ngừng sản xuất hormone sinh dục nữ (estrogen và progesterone). Một số trường hợp có thể gặp mãn kinh cực sớm (trước 30 tuổi).

Nguyên nhân gây mãn kinh sớm

Yếu tố di truyền: Nếu mẹ hoặc chị em gái từng mãn kinh sớm, bạn có nguy cơ cao hơn.

Bệnh lý tự miễn: Các bệnh như lupus ban đỏ, viêm tuyến giáp tự miễn có thể khiến hệ miễn dịch tấn công buồng trứng.

Hóa trị, xạ trị: Điều trị ung thư vùng chậu hoặc toàn thân có thể làm tổn thương buồng trứng.

Phẫu thuật cắt buồng trứng: Khi cả hai buồng trứng bị cắt bỏ sẽ gây mãn kinh ngay lập tức.

Lối sống không lành mạnh: Hút thuốc lá, căng thẳng kéo dài, suy dinh dưỡng, tập luyện quá sức, thiếu ngủ… đều là yếu tố nguy cơ.

Nguyên nhân vô căn: Nhiều trường hợp không xác định được nguyên nhân cụ thể.

Dấu hiệu cảnh báo mãn kinh sớm

Kinh nguyệt thưa dần hoặc ngừng hẳn khi chưa đến 40 tuổi. Bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, mất ngủ. Giảm ham muốn, khô âm đạo. Mệt mỏi, dễ cáu gắt, suy giảm trí nhớ. Loãng xương sớm, tóc khô rụng, da kém đàn hồi. Khó mang thai, vô sinh.

Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, mãn kinh sớm có thể gây:

Loãng xương sớm, dễ gãy xương. Tăng nguy cơ bệnh tim mạch do thiếu hụt estrogen bảo vệ thành mạch. Suy giảm trí nhớ, sa sút tinh thần. Vô sinh, ảnh hưởng đến kế hoạch sinh con. Suy giảm chất lượng sống, ảnh hưởng đến tâm lý và đời sống tình cảm.

Vì vậy, trước khi bước vào giai đoạn mãn kinh, người phụ nữ nên lắng nghe cơ thể và theo dõi các triệu chứng. Có người trải qua giai đoạn này nhẹ nhàng, nhưng cũng có trường hợp bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng sống.

Cách xử trí khi phát hiện mãn kinh sớm

Khi có dấu hiệu cảnh báo mãn kinh sớm, chị em nên đến cơ sở y tế có chuyên khoa Sản – Nội tiết để được thăm khám và chẩn đoán. Bác sĩ sẽ kiểm tra các chỉ số hormone như FSH, Estradiol, AMH và đánh giá hoạt động của buồng trứng.

Liệu pháp thay thế hormone (HRT): Bổ sung estrogen thiếu hụt, giúp cải thiện giấc ngủ, tâm trạng, chức năng sinh lý và phòng ngừa loãng xương. Tuy nhiên, cần được chỉ định và theo dõi nghiêm ngặt do có thể tiềm ẩn nguy cơ như quá sản nội mạc tử cung, ung thư nội mạc tử cung nếu không được kiểm soát tốt.

Chế độ ăn uống hợp lý: Bổ sung canxi, vitamin D, omega-3, đạm thực vật và rau xanh để bảo vệ xương và tim mạch.

Lối sống lành mạnh: Ngủ đủ giấc, kiểm soát stress, luyện tập thể dục đều đặn như yoga, bơi lội, đi bộ nhanh…

Hỗ trợ sinh sản: Với những phụ nữ mãn kinh sớm vẫn mong con, có thể cân nhắc xin trứng, thụ tinh ống nghiệm hoặc trữ trứng từ sớm.