Vì sao cần nâng cao năng lực y tế tuyến y tế cơ sở?

Hệ thống y tế Việt Nam phủ khắp từ Trung ương đến địa phương, trong đó y tế cơ sở có vai trò quan trọng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe cho người dân, là đơn vị y tế gần dân nhất, kịp thời phát hiện các dịch bệnh; triển khai các dịch vụ khám, chữa bệnh cơ bản; quản lý sức khỏe cho người dân. Mạng lưới y tế cơ sở thực hiện các nội dung của chăm sóc sức khỏe ban đầu, các chương trình mục tiêu về y tế, nhất là việc khám, chữa bệnh cho người dân khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo – nơi cách xa các bệnh viện tỉnh, bệnh viện Trung ương.

Để nâng cao năng lực y tế tuyến cơ sở, ngành Y tế đã xác định đổi mới y tế cơ sở một cách toàn diện, đồng bộ, hướng tới “bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân”.

Đầu tư cho hệ thống y tế cơ sở cần mang tính chiến lược lâu dài, định hướng phát triển cho cả một giai đoạn sắp tới trong tình hình rất nhiều biến động.

Trên thực tế, đại dịch Covid-19 vừa qua cho thấy nhiều khó khăn, bất cập của hệ thống y tế, trong đó có y tế tuyến cơ sở. Cơ sở vật chất, nhân sự không đáp ứng kịp và đủ để thực hiện công tác phòng, chống dịch kịp thời, nhanh chóng. Sau đợt dịch lần thứ 4, nhiều nhân viên y tế xin nghỉ việc tại các cơ sở y tế công lập, đặc biệt là tuyến y tế cơ sở.

Ba trụ cột cho việc thúc đẩy vai trò, năng lực của y tế tuyến cơ sở đó là: nguồn tài chính, cơ sở vật chất và nhân lực. Nhà nước đã có nhiều đầu tư về cơ sở vật chất cho các trạm y tế xã, phường, trung tâm y tế, trong đó có nhiều trạm y tế đạt chuẩn quốc gia. Có nhiều chủ trương cải cách tiền lương, chính sách ưu đãi cho nhân viên y tế khi về công tác tại y tế cơ sở… Tuy nhiên, vẫn chưa đồng bộ giữa các tỉnh, thành, vùng miền.

Đặc biệt là vấn đề nhân lực, nhiều nơi vẫn thiếu bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng. Việc thu hút nhân lực không chỉ dừng lại ở chính sách đãi ngộ, mà vấn đề còn là được học, được đào tạo liên tục, nâng cao trình độ để có năng lực sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống khẩn cấp của y tế. Đây là việc gốc của quá trình nâng cao năng lực y tế tuyến cơ sở.

Nếu như vấn đề đầu tư cơ sở vật chất, cải cách tiền lương, chính sách ưu đãi đưa nhân lực y tế xuống cơ sở là trách nhiệm, vai trò của Nhà nước, thì việc nâng cao năng lực y tế tuyến cơ sở thông qua đào tạo chuyên môn có thể huy động mọi nguồn lực xã hội, sự tham gia của nhiều bên liên quan, đặc biệt là ứng dụng chuyển đổi số.

Chuyển đổi số: Giải pháp hữu ích, toàn diện

Cùng với sự phát triển của công nghệ, chuyển đổi số đã và đang là công cụ hữu ích, là giải pháp toàn diện: nhanh chóng, linh hoạt, bảo mật sẽ góp phần thúc đẩy các dự án y tế, trong đó có đào tạo. Chuyển đổi số (digital transformation) là việc áp dụng các công nghệ đột phá để tăng năng suất, tạo giá trị và phúc lợi xã hội, là quá trình thay đổi từ mô hình truyền thống sang mô hình số bằng cách áp dụng công nghệ mới như: dữ liệu lớn (big data), kết nối vạn vật (internet of things – IoT), điện toán đám mây (cloud computing)…, nhằm thay đổi phương thức điều hành, lãnh đạo, quy trình làm việc, văn hóa đơn vị.

Trong đại dịch Covid-19, nhiều dự án y tế ứng dụng chuyển đổi số đã được triển khai như: khám chữa bệnh từ xa (telemdicine), chăm sóc dược từ xa (telepharmacy), khai báo y tế qua ứng dụng điện thoại, đào tạo liên tục y tế qua các ứng dụng, trang web từ xa… Kết quả cho thấy chuyển đổi số đóng vai trò rất quan trọng, góp phần thúc đẩy các mục tiêu, chương trình y tế quốc gia.

Cán bộ y tế làm việc trong các cơ sở y tế có nghĩa vụ tham gia các khóa đào tạo liên tục nhằm đáp ứng yêu cầu chuyên môn, nghiệp vụ đang đảm nhiệm. Đây là quy định được Bộ Y tế nêu tại Thông tư số 22/2013/TT-BYT hướng dẫn việc đào tạo liên tục cho cán bộ y tế, sau đó là Thông tư số 26/2020/TT-BYT sửa đổi, bổ sung Thông tư số 22/2013/TT-BYT. Theo Thông tư, nhân viên y tế đã được cấp chứng chỉ hành nghề và đang hành nghề khám bệnh, chữa bệnh có nghĩa vụ tham gia đào tạo liên tục tối thiểu 48 tiết học trong 2 năm liên tiếp.

Để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe cộng đồng và điều trị bệnh, nhân viên y tế nói chung và đội ngũ bác sĩ, dược sĩ nói riêng cần nỗ lực hơn nữa trong công tác nâng cao năng lực, đào tạo liên tục. Bởi lẽ, kiến thức y khoa rộng lớn và đổi mới mỗi ngày, việc cập nhật kiến thức là điều hết sức cần và thiết thực. Tại các tuyến cơ sở, trong bối cảnh số lượng nhân viên y tế còn chưa đảm bảo theo yêu cầu đề ra, thì việc tăng sức mạnh, nâng cao năng lực nội tại của nhân viên y tế là cần thiết. Với mạng lưới y tế rộng khắp từ trung ương xuống địa phương, việc đào tạo liên tục thông qua nền tảng số là một giải pháp hữu hiệu trong tình hình hiện nay.