Ăn dặm: Bắt đầu đúng thời điểm là rất quan trọng

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, ăn dặm là quá trình cho trẻ ăn bổ sung các thức ăn khác ngoài sữa mẹ, bao gồm tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Thời điểm tốt nhất để bắt đầu là sau 6 tháng tuổi.

Lý do là bởi, từ 6 tháng trở đi, tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ của trẻ khiến nhu cầu dinh dưỡng cũng tăng lên. Lúc này, sữa mẹ không còn đủ để cung cấp toàn bộ năng lượng và vi chất thiết yếu.

Những rủi ro khi ăn dặm sai thời điểm:

• Ăn dặm quá sớm (trước 6 tháng): Theo các chuyên gia, hệ tiêu hóa của trẻ còn non nớt, chưa thích nghi với thức ăn đặc. Ăn dặm sớm có thể gây nguy cơ tiêu chảy, táo bón. Bên cạnh đó, trẻ bú mẹ ít đi làm giảm lượng kháng thể tự nhiên, tăng nguy cơ mắc bệnh.

• Ăn dặm quá muộn (sau 9 tháng): Ngược lại, việc ăn dặm quá muộn sẽ khiến trẻ bị thiếu hụt dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tăng trưởng, dẫn đến nguy cơ suy dinh dưỡng, thiếu máu, còi xương.

Nguyên tắc vàng khi cho trẻ ăn dặm

Để đảm bảo quá trình ăn dặm hiệu quả, cha mẹ cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

1. Từ ít đến nhiều: Thời gian đầu, nên cho trẻ ăn thử với lượng nhỏ (5-10ml/bữa). Khi trẻ đã quen, tăng dần lượng ăn và số bữa để hệ tiêu hóa có thời gian thích nghi.

2. Từ lỏng đến đặc: Bắt đầu bằng bột loãng trong 2-3 ngày đầu, sau đó tăng dần độ đặc. Tăng độ thô dần dần từ cháo rây, cháo nguyên hạt rồi đến cơm nát để trẻ phát triển cơ hàm và khả năng nhai nuốt.

3. Đầy đủ 4 nhóm chất: Thực đơn ăn dặm cần đảm bảo 4 nhóm chất dinh dưỡng thiết yếu:

o Tinh bột: Gạo, khoai, mì, nui…

o Chất đạm: Thịt, cá, tôm, trứng, sữa. Ưu tiên các loại đạm giàu sắt, kẽm như gan, thịt đỏ.

o Chất béo: Dầu thực vật (dầu óc chó, dầu hạt cải, dầu đậu nành) và mỡ động vật. Chất béo chiếm tỉ lệ lớn trong khẩu phần ăn, giúp cung cấp năng lượng và hấp thu vitamin tan trong dầu.

o Vitamin và khoáng chất: Rau xanh, củ quả tươi có màu đậm như cà rốt, bí đỏ, rau cải.

Thực đơn ăn dặm theo từng giai đoạn

• Trẻ 6 – 8 tháng: Giai đoạn làm quen. Bắt đầu với 1 bữa/ngày, sau đó tăng lên 2 bữa/ngày. Thức ăn mềm, dễ tiêu hóa như cháo, bột loãng, rau củ nghiền nhuyễn.

• Trẻ 9 – 11 tháng: Giai đoạn tăng trưởng. Tăng lên 3-4 bữa/ngày với bột đặc hơn. Bổ sung đa dạng đạm (thịt, cá, trứng), rau củ băm nhuyễn và dầu mỡ.

• Trẻ 12 – 23 tháng: Giai đoạn phát triển kỹ năng nhai. Trẻ có thể ăn đa dạng thức ăn hơn với 4 bữa/ngày. Nên cho trẻ ăn cơm nát, thức ăn cắt nhỏ để rèn luyện cơ hàm.

• Trẻ 24 – 36 tháng: Giai đoạn ăn cùng gia đình. Trẻ có thể ăn cơm cùng người lớn với 3-4 bữa chính và 1-2 bữa phụ mỗi ngày. Cần tránh các thức ăn quá cứng, dai hoặc có nguy cơ gây hóc, nghẹn.

Những sai lầm cần tránh khi cho trẻ ăn dặm

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, cha mẹ cần tránh những sai lầm phổ biến sau:

• Nêm gia vị mặn: Trẻ dưới 1 tuổi không nên nêm thêm muối, mắm vào thức ăn vì thận còn yếu. Tập cho trẻ ăn nhạt từ nhỏ giúp phòng ngừa các bệnh mãn tính sau này.

• Chỉ cho trẻ ăn nước hầm xương: Nước hầm xương không chứa nhiều chất dinh dưỡng như nhiều người lầm tưởng. Phần lớn chất đạm vẫn còn trong bã thịt, cá. Chỉ ăn nước hầm sẽ khiến trẻ bị thiếu chất.

• Không dùng dầu mỡ: Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng chính cho trẻ. Việc thiếu chất béo sẽ cản trở quá trình hấp thu các vitamin cần thiết.

• Cho trẻ ăn cơm quá sớm: Việc nuốt chửng cơm khi chưa có đủ răng sẽ khiến dạ dày trẻ phải hoạt động quá sức.