Hệ lụy từ việc lạm dụng thực phẩm chức năng

Thời gian gần đây, trên các hội nhóm dành cho các bà mẹ bỉm sữa, không khó để bắt gặp những câu hỏi đại loại như: “Bé nhà thấp hơn các bạn khác, nên bổ sung canxi loại nào?”, “Siro này dùng bao nhiêu hộp thì con ăn ngon ngủ khỏe?”… Từ việc sốt ruột khi thấy con ăn ít, không tăng cân, ốm vặt, phụ huynh dễ dẫn đến tâm lý “bổ sung càng sớm càng nhiều càng tốt”.

Chỉ cần gõ từ khóa “thực phẩm chức năng cho trẻ em” hay “thuốc bổ cho bé”, hàng loạt sản phẩm từ vitamin tổng hợp, men vi sinh, canxi, sắt, kẽm, DHA, sữa non, yến sào… với đủ mọi nhãn hiệu, xuất xứ, giá cả sẽ hiện ra.

Không ít bậc cha mẹ sẵn sàng chi hàng triệu đồng để mua những sản phẩm được quảng cáo “giúp con ăn ngon, ngủ khỏe, tăng chiều cao, phát triển trí não” mà không màng đến nguồn gốc, chất lượng hay liều lượng. Thậm chí, việc mua hàng qua các kênh không kiểm soát chặt chẽ như sàn thương mại điện tử càng làm tăng nguy cơ mua phải hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe của trẻ.

Về vấn đề này, TS Đỗ Thị Nguyệt Quế (Giảng viên Khoa Dược lý – Dược Lâm sàng, trường Đại học Dược Hà Nội) chia sẻ: “Việc tự ý cho trẻ sử dụng thực phẩm chức năng mà không có sự chỉ định của bác sĩ tiềm ẩn vô số rủi ro và hệ lụy.

Nguy cơ ngộ độc do thừa chất là rất cao. Ví dụ, lạm dụng vitamin D ở trẻ em có thể dẫn đến chán ăn, mệt mỏi, nôn ói, xương hóa sụn sớm. Thừa vitamin A cũng có thể gây ngộ độc mãn tính với các biểu hiện như khô da, nứt nẻ môi, đau khớp, thậm chí ảnh hưởng đến gan. Ngộ độc sắt cũng rất phổ biến, dù chỉ một lượng nhỏ vượt quá khuyến nghị cũng có thể gây rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, và trong trường hợp nặng có thể dẫn đến hôn mê, thậm chí tử vong”.

TS. Quế cũng đưa ra vấn đề thực phẩm chức năng có thể tương tác với thuốc mà bé đang uống từ đó gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn. Việc phụ thuộc vào thuốc bổ có thể khiến cha mẹ bỏ qua tầm quan trọng của một chế độ ăn uống cân bằng và lối sống lành mạnh.

Lời khuyên từ chuyên gia: Dinh dưỡng khoa học là chìa khóa

Trước những hệ lụy đáng lo ngại này, TS. Đỗ Thị Nguyệt Quế khuyến cáo người dân không nên tự ý mua các thực phẩm chức năng, loại vitamin thuốc cho trẻ uống khi chưa có chỉ định hoặc tư vấn của bác sĩ.

Ngoài ra, phụ huynh nên ưu tiên chế độ ăn uống cân bằng, đa dạng. Một khẩu phần ăn đủ, cân đối với đủ 4 nhóm chất (chất bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất) từ các loại thực phẩm tự nhiên như rau xanh, trái cây, thịt, cá, trứng, sữa, ngũ cốc là đủ để cung cấp dưỡng chất cần thiết cho trẻ.

Viện Dinh dưỡng Quốc gia cũng đã đưa ra “10 Lời khuyên dinh dưỡng hợp lý” nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phối hợp thức ăn nguồn đạm động vật và thực vật, ăn tôm, cua, cá và đậu đỗ, ăn phối hợp dầu thực vật và mỡ động vật hợp lý, ăn rau quả hàng ngày, và uống đủ nước sạch.

Chỉ khi trẻ có biểu hiện thiếu hụt dinh dưỡng rõ rệt, được chẩn đoán bởi bác sĩ thông qua xét nghiệm và thăm khám lâm sàng, thì việc bổ sung thực phẩm chức năng mới cần thiết.

Nếu bắt buộc phải bổ sung theo chỉ định của bác sĩ, hãy lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, thương hiệu uy tín, có tem kiểm định của cơ quan chức năng và mua tại các nhà thuốc hoặc cơ sở kinh doanh đáng tin cậy. Tránh xa các sản phẩm trôi nổi, quảng cáo “thần thánh” trên mạng xã hội hoặc sàn thương mại điện tử mà không có thông tin kiểm chứng.

Việc nuôi dạy con cái là cả một hành trình dài, đòi hỏi sự kiên nhẫn, kiến thức và trách nhiệm. Đừng vì những lo lắng nhất thời hay sự thiếu hiểu biết mà bỏ qua việc tham vấn ý kiến chuyên gia trước khi cho con sử dụng bất kì một loại thực phẩm bổ sung nào.