Y học hiện đại đã chứng minh: Ăn uống thiếu vệ sinh và bất hợp lý là yếu tố dẫn đến việc hình thành và phát triển các bệnh lý nhiễm trùng, bệnh lý đường tiêu hóa và các bệnh lý rối loạn chuyển hóa…
Đông y cũng cho rằng: Ăn uống là chuyện hết sức quan trọng “Bệnh tòng khẩu nhập” (bệnh theo đường miệng mà vào), cho nên vấn đề kiêng kỵ trong ăn uống là rất cần thiết nhằm mục đích không ngừng nâng cao sức khỏe và phòng chống bệnh tật.
Quan điểm thống nhất của y học hiện đại và y học cổ truyền về ăn uống
– Ăn uống phải cân bằng: Cân bằng giữa số lượng và chất lượng; Cân bằng giữa ngũ cốc (lương thực), ngũ súc (thịt cá), ngũ thái (các loại rau củ) và ngũ quả (các loại hoa quả); Cân bằng giữa hàn và nhiệt; Cân bằng giữa các vị: Chua, cay, đắng, mặn và ngọt.
– Ăn uống hợp lý: Nghĩa là ăn uống phải tùy theo tuổi, đặc điểm sinh lý và thể chất của từng cá thể, tùy theo điều kiện địa lý, môi trường sống và tùy theo mùa…
– Ăn uống phải căn cứ vào tính chất bệnh lý và chứng trạng cụ thể mà lựa chọn chế độ ăn cho phù hợp. Ví như, người mắc bệnh “Tiêu khát” (đái tháo đường) rất cần xây dựng một chế độ ăn riêng, nhưng để đạt hiệu quả tốt nhất thì lại phải tùy theo từng thể bệnh mà gia giảm đồ ăn thức uống cho hợp lý.
– Ăn uống hợp vệ sinh, hết sức tránh những thứ không có lợi cho sức khỏe. Y học cổ truyền cho rằng thức ăn và thuốc có cùng nguồn gốc nên khi lựa chọn và chế biến đồ ăn thức uống phải rất thận trọng và đảm bảo tính an toàn như khi dùng thuốc vậy.
Chế biến đồ ăn thức uống phải rất thận trọng và đảm bảo tính an toàn như khi dùng thuốc.
Một số điều cần kiêng kỵ trong ăn uống hàng ngày
– Kiêng kỵ theo mùa: Mùa hạ dương khí vượng thịnh, thời tiết nóng bức nên kiêng các thức ăn có tính nhiệt như thịt chó, thịt dê, ớt, hạt tiêu, gừng, quế, hồi…; mùa đông lạnh lẽo nên kiêng các thức ăn có tính lạnh như cua, ốc, dưa hấu, dưa chuột, trai, hến…
– Kiêng kỵ theo thể chất: Người có thể chất thiên nhiệt nên kiêng các thức ăn quá cay nóng, người có thể chất thiên hàn nên kiêng các thức ăn quá lạnh. Người đàm trệ nên kiêng đồ ăn thức uống quá bổ béo…
– Kiêng kỵ theo tuổi: Trẻ em nên kiêng đồ ăn thức uống sống lạnh vì dễ gây thương tổn tỳ vị, người già nên kiêng ăn thức ăn quá béo, quá ngọt hoặc quá mặn…
– Kiêng kỵ theo giới: Phụ nữ có thai nên kiêng các thức ăn có tính chất quá cay nóng, dễ kích thích hoặc quá sống lạnh, phụ nữ sau khi sinh con nên kiêng các thức ăn có tính lạnh…
– Kiêng kỵ theo bệnh: Người bị viêm loét dạ dày tá tràng và viêm đại tràng mạn tính thể Tỳ vị hư hàn nên kiêng ăn đồ sống lạnh; người bị liệt dương thể âm hư nên kiêng các thực phẩm có tính cay nóng như thịt chó, thịt dê, gừng, tỏi, rượu trắng…, người hay bị mụn nhọt cũng nên kiêng ăn các loại thức ăn này.
Kiêng ăn thiên lệch: Không nên ăn quá nhiều một món nào đó.
Nội dung kiêng kỵ trong ăn uống của y học cổ truyền
Thể hiện cụ thể trên các phương diện sau đây:
– Kiêng ăn về số lượng: Không nên ăn quá no, quá nhiều và cũng không nên để quá đói.
– Kiêng ăn thiên lệch: Không nên ăn quá nhiều một món nào đó.
– Kiêng kỵ khi bị bệnh: Tùy theo đặc điểm và tính chất của từng loại bệnh và thể bệnh mà tiến hành kiêng kỵ cho hợp lý.
– Kiêng kỵ theo thể chất, tuổi và giới.
– Kiêng kỵ theo mùa và thời tiết.
– Kiêng các thức ăn biến chất, thiếu vệ sinh.
– Kiêng kỵ khi phối hợp thực phẩm với thực phẩm, ví như: Cá diếc kỵ gan lợn và kinh giới, thịt gà kỵ mận, thịt dê kỵ dấm và bí đỏ…
– Kiêng kỵ khi phối hợp thuốc và thực phẩm, ví như: Khi uống thuốc có thục địa thì kiêng ăn cà rốt, hành và hẹ; khi uống thuốc có cam thảo thì kiêng ăn rau cải; khi uống thuốc có thiên môn thì kiêng ăn cá chép…
Tựu trung lại, có thể nói kiêng kỵ theo nghĩa hẹp là kiệng kỵ theo bệnh tật và kiêng kỵ theo nghĩa rộng là ngoài kiêng ăn theo bệnh tật còn phải kiêng ăn theo tuổi tác, thể chất, khu vực sinh sống, điều kiện thời tiết…nhằm góp phần phòng chống bệnh tật, bảo vệ và nâng cao sức khỏe.
