Ngủ ngáy là hiện tượng phát ra âm thanh khi luồng khí đi qua đường thở bị hẹp trong lúc ngủ, làm rung các mô mềm ở vùng hầu họng. Đây là tình trạng phổ biến, có thể xảy ra ở cả nam và nữ, và thường gặp hơn ở người lớn tuổi hoặc người thừa cân. Ngủ ngáy tưởng chừng như chỉ là một phiền toái trong giấc ngủ, nhưng đó có thể là dấu hiệu cảnh báo cho một rối loạn nguy hiểm: hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (Obstructive Sleep Apnea – OSA). Đây là tình trạng xảy ra khi đường thở bị hẹp hoặc tắc nghẽn tạm thời trong lúc ngủ, dẫn đến việc ngừng thở từng lúc trong đêm.

Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) – mối nguy tiềm ẩn trong đêm

Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (Obstructive Sleep Apnea – OSA) là một rối loạn đặc trưng bởi việc đường thở bị tắc nghẽn từng lúc trong lúc ngủ, khiến người bệnh ngừng thở tạm thời – có thể kéo dài vài giây đến cả phút – rồi thở gấp trở lại. Quá trình này xảy ra lặp đi lặp lại hàng chục đến hàng trăm lần mỗi đêm.

OSA không chỉ gây gián đoạn giấc ngủ và giảm chất lượng sống, mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ, cao huyết áp, tiểu đường, và tai nạn do buồn ngủ ban ngày.

Dù không phải ai ngủ ngáy cũng mắc OSA, nhưng ngáy to, ngắt quãng và có dấu hiệu ngưng thở là những cảnh báo điển hình của tình trạng này. Nếu không được điều trị, OSA có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như bệnh tim mạch, đột quỵ, tiểu đường type 2 và tai nạn do ngủ gật khi lái xe.

Phát hiện sớm góp phần điều trị hiệu quả ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn

Có thể bạn chưa biết: bác sĩ chuyên ngành giấc ngủ, đặc biệt là các bác sĩ răng hàm mặt chuyên về điều trị rối loạn chức năng hàm mặt và giấc ngủ, đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và hỗ trợ điều trị ngưng thở khi ngủ.

• Trong quá trình khám răng định kỳ, nha sĩ có thể quan sát hình dạng vòm miệng hẹp, tật thở miệng, lưỡi to, amidan lớn hoặc hàm dưới tụt – những yếu tố liên quan đến tắc nghẽn đường thở.
• Bác sĩ răng hàm mặt có thể hỏi bệnh nhân (hoặc người đi cùng) về các triệu chứng như ngáy to, buồn ngủ ban ngày, há miệng khi ngủ.
• Bác sĩ răng hàm mặt sử dụng bảng câu hỏi tầm soát (như STOP-BANG) để phát hiện nguy cơ cao OSA.

Điều trị ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn

Với bệnh nhân OSA mức độ nhẹ đến trung bình, hoặc không thích hợp với máy CPAP (máy thở áp lực dương), bác sĩ răng hàm mặt có thể chỉ định dụng cụ nha khoa hỗ trợ hô hấp khi ngủ (oral appliance therapy – OAT).
Dụng cụ này giống như một hàm nhựa được đeo khi ngủ, có tác dụng đưa hàm dưới ra trước để mở rộng đường thở, giảm tình trạng tắc nghẽn.

Một loại khí cụ có tác dụng đưa xương hàm dưới ra trước để điều trị ngủ ngáy/ngưng thở khi ngủ.

Bác sĩ răng hàm mặt cũng có thể phối hợp với bác sĩ tai mũi họng, bác sĩ hô hấp hoặc chuyên gia giấc ngủ để xây dựng phác đồ điều trị toàn diện cho bệnh nhân. Điều trị ngủ ngáy hay ngưng thở khi ngủ thường cần có sự phối hợp liên chuyên ngành trong chẩn đoán cũng như điều trị.

Khi nào nên đến gặp bác sĩ ?

• Nếu bạn hoặc người thân ngáy to, có dấu hiệu ngưng thở khi ngủ, hoặc luôn cảm thấy mệt mỏi sau giấc ngủ – hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc bác sĩ răng hàm mặt của bạn.
• Nếu bạn đã được chẩn đoán OSA nhưng không phù hợp với điều trị bằng CPAP, hoặc không tiện lợi với CPAP hãy hỏi về khả năng dùng dụng cụ nha khoa.
• Khám răng định kỳ không chỉ để giữ gìn sức khỏe răng miệng, mà còn có thể là cơ hội để phát hiện sớm các vấn đề toàn thân, trong đó có OSA.

Ngủ ngáy có thể là dấu hiệu của một rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân. Việc phối hợp giữa các chuyên khoa – trong đó có nha khoa – giúp chẩn đoán và điều trị ngưng thở khi ngủ hiệu quả hơn. Bệnh nhân cần đến khám ở cơ sở y tế, vì có những thể ngưng thở khi ngủ có nguy cơ tử vong cao, cần điều trị phức tạp, liên chuyên khoa. Nếu bạn hoặc người thân có triệu chứng đáng ngờ, đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ răng hàm mặt trong lần khám răng tiếp theo.