1. Chế độ ăn nhiều đường tinh luyện ảnh hưởng đến bệnh gout như thế nào?

Đường tinh luyện là loại đường đã trải qua một quá trình xử lý công nghiệp để tạo ra một sản phẩm có độ tinh khiết cao. Đường tinh luyện thường được thêm vào rất nhiều loại thực phẩm chế biến sẵn như bánh kẹo, nước ngọt, ngũ cốc ăn sáng, nước sốt và đồ ăn nhanh. Việc tiêu thụ quá nhiều đường tinh luyện có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe như béo phì, đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch…

Chế độ ăn nhiều đường tinh luyện có ảnh hưởng tiêu cực đến bệnh gout thông qua nhiều cơ chế khác nhau, chủ yếu là làm tăng nồng độ acid uric và thúc đẩy quá trình viêm trong cơ thể.

Mặc dù đường tinh luyện không chứa purin nhưng nó lại chứa nhiều fructose. Fructose có thể làm tăng nồng độ acid uric trong máu theo cách kích thích cơ thể sản xuất nhiều acid uric hơn. Khi cơ thể chuyển hóa fructose, nó tạo ra các sản phẩm phụ có thể làm tăng nhanh nồng độ acid uric. Bên cạnh đó nó làm giảm khả năng đào thải acid uric.

Theo PGS.TS. BS. Nguyễn Trọng Hưng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, nguyên liệu làm ra đường tinh luyện hoàn toàn từ thiên nhiên như: trái cây, rau củ, ngũ cốc hay sữa… Trong đó, đường cát, si rô ngô hàm lượng fructose cao là những loại đường tinh luyện khá phổ biến và được sử dụng nhiều hằng ngày.

Khi ăn đường tinh luyện có hàm lượng fructose cao sẽ giải phóng purin, một hợp chất hóa học trở thành acid uric khi được tiêu hóa. Acid uric tạo ra các tinh thể có thể tích tụ trong khớp dẫn đến khởi phát cơn gout cấp.

Hơn nữa chế độ ăn nhiều đường tinh luyện có liên quan đến các tình trạng viêm nhiễm và các tình trạng sức khỏe khác có thể làm trầm trọng thêm bệnh gout như bệnh đái tháo đường type 2, bệnh tim và béo phì.

Để sử dụng đường tinh luyện an toàn, người bệnh gout nên hạn chế lượng đường thêm vào thực phẩm ở mức độ dưới 10% lượng calo hằng ngày của một người. Cần cân nhắc sử dụng hợp lý đường tinh luyện khi chế biến món ăn cho người bệnh gout.

2. Cách hạn chế đường tinh luyện trong chế độ ăn cho người bệnh gout

Nhận biết các sản phẩm chứa nhiều đường tinh luyện

Đồ uống có đường: Đây là nguồn đường tinh luyện lớn nhất trong chế độ ăn của nhiều người bao gồm: các loại nước ngọt có gas, nước tăng lực, nước ép trái cây đóng hộp, trà sữa có đường, cà phê có đường, các loại siro ngọt pha sẵn…

Thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn vặt như: Bánh, kẹo, mứt, kem, chè, bánh ngọt, sô cô la sữa, ngũ cốc ăn sáng có đường, các loại nước sốt, gia vị, đồ ăn đóng hộp, thực phẩm tẩm ướp sẵn, mật ong, siro ngô giàu fructose…

Đọc kỹ nhãn mác thực phẩm

Trước khi mua sản phẩm nên kiểm tra thành phần dinh dưỡng, tìm kiếm các thành phần đường ẩn như: sucrose, glucose, fructose, maltose, dextrose, siro ngô, siro gạo, mật mía, mật ong, nước trái cây cô đặc… để giảm lượng đường thêm vào càng nhiều càng tốt.

Thay thế sản phẩm có đường bằng các thực phẩm lành mạnh

• Nước lọc: Luôn là lựa chọn tốt nhất. Uống đủ 2-3 lít nước mỗi ngày để hỗ trợ đào thải acid uric.
• Nước chanh không đường, trà xanh không đường, trà thảo mộc không đường, nước ép rau củ không đường.
• Thay thế đồ ngọt bằng trái cây tươi ít đường hoặc các món tráng miệng không đường. Ưu tiên các loại trái cây ít fructose như: Dâu tây, việt quất, mâm xôi, anh đào, cam, bưởi, dưa chuột, táo, lê…
• Ăn trái cây tươi nguyên múi là cách tốt nhất để nhận được đường tự nhiên cùng với chất xơ, vitamin và khoáng chất.
• Chọn sữa chua không đường.
• Tăng cường chất xơ và protein: Chất xơ (từ rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt) giúp ổn định đường huyết, tạo cảm giác no lâu, từ đó giảm cảm giác thèm đường. Protein (từ thịt nạc, cá, trứng, đậu, sữa ít béo) cũng giúp no lâu và duy trì năng lượng, giảm sự phụ thuộc vào đường bổ sung.

Kiểm soát khẩu phần ăn

Ngay cả khi ăn các loại thực phẩm lành mạnh như trái cây vẫn cần kiểm soát lượng ăn để tránh nạp quá nhiều đường tự nhiên.

Tự chuẩn bị bữa ăn tại nhà

Khi nấu ăn tại nhà, chúng ta có thể kiểm soát lượng đường và các thành phần khác. Hạn chế sử dụng gia vị, nước sốt đóng chai sẵn. Nên tự làm sốt từ các nguyên liệu tươi không cần thêm đường như: sốt cà chua từ cà chua tươi, tỏi, hành tây… Ưu tiên các món hấp, luộc, hạn chế kho, chiên rán.